Het was een wonder dat er geen gewonden of doden vielen vorig jaar zomer in Eindhoven, toen de parkeergarage in aanbouw, nabij het vliegveld kort voor oplevering instortte.
Na enige aarzeling rukte de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) toch uit. Toch, want het was zeker niet de eerste keer dat de OVV een bouwdrama zou onderzoeken.
De Grolsch Veste, de Rotterdamse B-Tower, het ongeval bij het VROM-gebouw in Den Haag, meerdere, soms tragische bouwongevallen gingen Eindhoven voor.
En telkens kwam de conclusie op hetzelfde neer; de regie op bouwplaatsen is zoek, het overzicht ontbreekt, wie is nou eigenlijk precies waar verantwoordelijk voor?
"Het verantwoordelijkheidsvraagstuk in de bouw is diffuus", signaleert de OVV eigenlijk al sinds 2005, toen het ineens en overal vallende gevelplaten leek te regenen. Maar wat was er in al die tijd nou eigenlijk met al die aanbevelingen gedaan?
Bouwbesluit aangepast
Binnenkort publiceert de Onderzoeksraad voor Veiligheid haar zoveelste 'bouwrapport'. Dit keer over de parkeergarage in Eindhoven.
Aan de vooravond daarvan laat ook minister Ollongren zich gelden. Naar aanleiding van het hijsongeval in Alphen aan den Rijn (2015) en het advies van de OVV daarover kondigt ze maatregelen aan.
Na het omvallen van twee hijskranen op winkels en woningen in Alphen benadrukte de Onderzoeksraad het “van cruciaal belang te vinden dat er bij de realisatie van bouwwerken een adequate vorm van risicobeheersing komt.”
”Gedurende het totale bouwtraject en door de gehele keten moeten betrokken partijen samenwerken om risico’s te identificeren en te beheersen. De Raad beveelt daarom aan om bij bouwprojecten één centrale partij aan te wijzen die de verantwoordelijkheid draagt voor risicobeheersing, waaronder omgevingsveiligheid.”
Ruim twee jaar later volgt Ollongren dat advies op.
“Ik pas de bouwregelgeving aan door één centrale partij voor de omgevingsveiligheid aan te wijzen in lijn met de arbeidsveiligheid”, schrijft Ollongren in een brief aan de Tweede Kamer.
Bevoegdheden
Op aandringen van het Instituut voor Bouwrecht zet Ollongren ook het mes in de uniforme algemene contractvoorwaarden (UAV 2012).
Welke bevoegdheden de beoogde ‘veiligheidsregisseur’ precies krijgt, is nog onduidelijk. Wel is duidelijk dat de nieuwe bevoegdheid boven alle partijen moet komen te staan.
Monika Chao-Duivis, directeur van het Instituut voor Bouwrecht, is blij dat de minister ingrijpt.
“Dit is een goede, eerste stap. Er moet één partij komen die uitsluitend oog heeft voor veiligheid en boven alle partijen staat. Op onderdelen lijkt het vaak wel geregeld, maar niemand heeft het totaaloverzicht, met alle risico’s van dien.”
Bouwend Nederland is minder enthousiast over de plannen van de minister.
"Het is goed dat veiligheid hoog op de agenda staat en dat de minister actie onderneemt. Veiligheid is enorm belangrijk, voor iedereen op de bouw en ook in de bouwomgeving. Echter, het hoort in het publiekrecht thuis, niet in de UAV. UAV gaat alleen over de relatie opdrachtgever opdrachtnemer en is bovendien per contract uit te sluiten. Met andere woorden: afspraken in de UAV zullen niet het beoogde effect bieden."
Analyse
Cobouw maakte vorig jaar een analyse van alle ‘bouwonderzoeken’ van de OVV tot nu toe. Uit die analyse blijkt dat de OVV sinds 2005 in herhaling valt en dat de bouwsector meerdere adviezen naast zich neerlegde.
In een interview met Cobouw in 2017 bevestigden twee onderzoekers van de OVV het beeld dat er in ruim tien jaar Onderzoeksraad nauwelijks iets is veranderd. Situaties op bouwplaatsen die zij onderzochten na een ongeval omschreven zij als volgt.
“De bouw is zo gefragmenteerd. Altijd hebben we te maken met situaties waarbij pas na lang onderzoek duidelijk wordt wie waar verantwoordelijk voor is. Zelfs in de luchtvaart en in de chemische industrie is het minder complex dan in de bouw.”
Dodelijk
In 2017 waren er twintig bouwdoden. De afgelopen weken waren er onder meer problemen met parkeergarages in Almere en Wormerveer. VN Constructeurs dringt aan op een verplichte APK voor gebouwen.
Op 4 december organiseert Cobouw het congres Veiligheid op de bouwplaats
Tijdens dit congres hoort u meer over de verschillende veiligheidsrisico's op en rond de bouwplaats en de mogelijkheden die we hebben om samen te komen tot een bewust veiligere bouwsector. In een van de sessies doet Geert van der Linde, corporate safety officer Royal BAM Group verslag van een project dat gerealiseerd werd in Dubai, waarbij ze twee miljoen werkuren zonder verzuim bereikten. Hij deelt met u welke aanpak, voorwaarden én mentaliteit cruciaal zijn voor een dergelijk resultaat. Kijk voor meer informatie op veiligheidopdebouwplaats.nl
Gebrek aan regie
De Onderzoeksraad voor Veiligheid signaleert al jaren dat het op bouwplaatsen ontbreekt aan regie en overzicht. Na afloop van ongevallen is het volgens de OVV lastig te achterhalen wie waar verantwoordelijk voor is.
Dat was al zo in 2005 toen het vallende gevelplaten ‘regende’, in 2010 bij de instorting van de Rotterdamse B-tower, bij de Grolsch Veste-ramp in 2011 en bij het hijsdrama in Alphen aan den Rijn in 2015.
In 2016, tijdens de renovatie van het oude VROM-gebouw in Den Haag, pakte die ordeloosheid catastrofaal uit voor een nietsvermoedende voorbijganger. Steigerdelen stuiterden via een werksteiger op straat en troffen de vrouw dodelijk.
