Planning BENG op scherp

De datum is bekend. Vanaf 1 januari 2020 gelden bij het indienen van een bouwaanvraag de BENG-eisen. De bouwschil heeft een centrale rol in dit concept, maar uit inventarisaties blijkt dat juist die schil vaak een struikelblok is bij het halen van de eisen. De toeleverende industrie zegt er al op voorbereid te zijn: "We bouwen nu al woningen op het strengere passiefhuisniveau."

De BENG-eisen zitten er al een hele tijd aan te komen, maar een exacte datum was nog niet gegeven. “Vanaf 2021 moet alle nieuwbouw in Nederland een Bijna Energieneutraal Gebouw oftewel BENG zijn”, zo wordt het via officiële kanalen verkondigd. Wat houdt dat in? Velen in de bouw vermoedden dat het betekende dat bouwaanvragen tot en met 31 december 2020 uit konden gaan van EPC 0,4 en dat daarna pas de BENG-eisen zouden gaan gelden. Zo werkte het bij EPC-aanscherpingen immers tot nu toe.

Maar nee, op 7 december j.l. liet Kajsa Ollongren, minister van Binnenlandse Zaken, weten dat “op de bouwaanvragen voor alle nieuwe gebouwen die vanaf 1 januari 2020 worden ingediend, de BENG-eisen van toepassing zullen zijn”. Harm Valk, adviseur bij Nieman Raadgevende Ingenieurs en betrokken bij de nieuwe bepalingsmethode voor BENG: “Het overgrote deel van de markt ging tot nu toe uit van ‘business as usual’: dus een inhoudelijke wijziging geldt voor een bouwaanvraag van na de genoemde datum.” Dat is niet het geval.

Alleen nieuwe projecten BENG

Theo Scholten van Bouwend Nederland: “Een jaar eerder BENG voor alle projecten vereist naast de voorlichting die branches doen individueel en vanuit Platform ZEN ook een duidelijke overheidscommunicatie en voorlichting. Die is nu nog te beperkt.” Wel is het volgens Scholten positief dat er nu duidelijkheid komt over lopende projecten. “Lange tijd was onduidelijk of BENG ook bij oplevering voor al lopende projecten gold.” Dat is dus niet zo. Het geldt alleen voor nieuwe projecten. “Lopende projecten kunnen dan nog worden afgerond onder het oude stelsel.”

Trias Energetica

De planning schuift dus een jaartje naar voren, en daar kan de markt zich voor gaan opmaken. Over de precieze BENG-eisen is nog niet veel te zeggen. In tegenstelling tot de huidige EPC-berekening, die in de basis een optelsom is van alle duurzame maatregelen, geldt bij BENG dat moet worden voldaan aan drie eisen: de energiebehoefte van een woning, het primaire energiegebruik en het aandeel hernieuwbare energie (zie tabel). En daarmee is in feite de oude trias energetica weer opgepoetst.

Energiebehoefte energiegebruik hernieuwbare energie — Bron tabel: RVO

Voor de toeleveranciers is vooral de eerste eis van belang. Een energiebehoefte van 25 kWh/m².jr voor woningen blijkt voor veel projecten vrij moeilijk haalbaar. Uit een recente analyse van RVO van de meest energiezuinige woningbouwprojecten bleek dat slechts één op de zes projecten aan de eis voldeed.

Referentieprojecten

Hoe vertaalt een energiebehoefte van een gehele woning zich naar een Rc-waarde van dak, vloer of gevel? Dat is een lastige. Er zijn wel referentieprojecten die een indicatie geven. Zo zijn er al in 2012 in het Overijsselse Borne rijtjeswoningen gebouwd met deze Rc-waardes van 8,7 m².K/W voor de gevel, 9,4 m².K/W voor het dak en 10,19 m².K/W voor de vloer. Bedenk hierbij dat het Bouwbesluit sinds 2015 waardes eist van: 4,5 m²K/W voor de gevel, 6,0 m²K/W voor het dak en 3,5 m²K/W voor de vloer. Dit, plus natuurlijk lage U-waardes voor glas en kozijn en een goede luchtdichtheid, resulteerde in een energiebehoefte van de woning van 7,1 kWh/m².jr. Dus ver beneden de BENG-eis van 25 kWh/m².jr.

Inzetten op lage energievraag

Het kán dus wel, maar eenvoudig is het niet. Toch heeft Peter Fraanje, directeur van de NVTB, de koepelorganisatie voor branches van bouwmaterialen, geen zorgen. “In 2012 is al afgesproken dat we energieneutraal gaan bouwen in 2020. Later is die ‘b’ van bijna ervoor gekomen. Als we de klimaatdoelstellingen willen halen, moeten we echt inzetten op woningen met een lage energievraag. Het is de meest effectieve en robuuste manier om de klimaatdoelstellingen te halen.” Zelfs passiefhuisniveau (max 15 kWh/m².jr) is volgens Fraanje prima voor elkaar te krijgen.

BENG zal ervoor zorgen, denkt Fraanje, dat installatietechnische foefjes om het huis energieneutraal te krijgen meer plaats zullen gaan maken voor samenwerking tussen ontwerper en bouwer en dat woningen “robuuster” zullen worden. “We gaan woningen bouwen met meer comfort en een hogere kwaliteit.”

Dit artikel verscheen in de Cobouw Special Isolatie van 14 december 2017.

Meer over de Cobouw Specials.