Het grote mister-gasloos-interview: 'Ik de Thorbecke van de bouw? Eerder een branie'

Bedankt hoor Onno, hoor je ontwikkelaars en menig bouwdirecteur nog net niet hardop zeggen. Met één interview in Cobouw (5 september 2017) zette hij ze toch wel te kijk. ‘Hoezo geen gasloze nieuwbouw? Dat kan en wij doen het gewoon’, schreeuwde hij van de daken.

Nauwelijks tien maanden later is het aardgasverbod een feit. Cobouw zocht de progressieve bouwdirecteur op. Of hij verketterd is? “Nee”, zegt hij. Sterker nog, hij gaat vrolijk door met schoppen tegen heilige huisjes. Dwars wil nog veel meer veranderen. “Ik de Thorbecke van de bouw? Kom over tien jaar nog maar eens terug.”

Zijn mobieltje trilt. Tien over elf. Nieuwegein. “Deze moet ik even nemen”, zegt Onno Dwars op het hoofdkantoor van Ballast Nedam. Het gesprek gaat over zijn nieuwe huis. Nou ja, nieuw. Oud. “Hij moet nog van het gas af. En uiteindelijk moet ie energie leveren”, klinkt het excuus.

"Ik hoor vaker dat we radicaal zijn"

Gasloos? Zijn vrouw vond het eerst helemaal niets. Al die apparaten. Ze vreten ruimte. “Een zonneboiler noemde ze een tank.” Maar mevrouw Dwars is inmiddels om. En vele Nederlanders zullen haar voorbeeld volgen, voorspelt de atypische bouwer.

“De tijd van geitenwollensokken is voorbij. De grond voor verandering is vruchtbaar. Energieneutraal is ineens iets waar mensen trots op zijn. Dat gaat niet over geld, maar over goed willen zijn voor de wereld. Bij auto’s en vlees gaat hetzelfde gebeuren. Bij jong en oud groeit het bewustzijn dat we niet goed omgaan met grondstoffen, energie en natuur. Social media draagt daar zeker aan bij. Op dat gebied is dat echt een geschenk.”

Onder de foto loopt de tekst door 

Terug naar ‘mister gasloos’. Hij heeft wel wat teweeggebracht. “Willen ze bij Ballast Nedam soms geen geld verdienen”, is een van de gehoorde grappen in de wandelgangen. Dwars kent ze niet. “Maar ik hoor vaker dat we te radicaal zijn.”

Heb je een hekel aan gas?
“Dat heb ik wel gekregen ja. Ik vind dat we op het punt staan om meer verantwoordelijkheid te nemen als bouw en vastgoedsector. Wetten en regelgeving moeten niet ons kader zijn waarin we onszelf bewegen. Met alle bedrijven moeten we zeven stappen extra durven zetten. We moeten ons niet langer laten gijzelen door de waan van de dag en de snelheid van handelen zonder na te denken over wat we neerzetten.”

Waar mankeert het aan? 
“Aan leiderschap.”

De Nederlandse bouw is ingedut?
“We zijn te veel aan het tutten en te weinig bezig met circulariteit, ecologie en gezonde gebouwen. In de tenderwereld worden de meest geweldige dingen beloofd en gemaakt. Overheidsopdrachtgevers stretchen echt onze creativiteit op. Maar vervolgens pakt de sector niet door.”

Met dank aan Bouwend Nederland en de Neprom die op de rem staan... 
“Ik ga me niet afzetten tegen hen. Maar ik zou wel tegen Maxime Verhagen willen zeggen: wees wat meer de gids naar ons beloofde land.”

Kwam het gasverbod er eerder door jouw interview in Cobouw? 
“Dat weet ik niet. Maar ik denk wel dat we daarmee lieten zien dat de markt er al wel toe in staat was, terwijl iedereen riep dat gasloze nieuwbouw nog niet overal kan. Na die 5 september kreeg ik tal van reacties. De politiek haalde het verhaal ook vaak aan, maar de leukste reactie kwam van BAM. Een directeur zei tegen me: je bent ons te snel af, wij zijn er ook mee bezig. Dat vond ik wel fijn. Een soort steun in mijn rug van de grootste bouwer van Nederland. Maar ik had nooit verwacht dat dat interview zoveel impact zou hebben. Let wel. Het stond ook nog niet in het Regeerakkoord. Binnen vier jaar, kwam daarin te staan. Het werden een paar maanden.”

Niet iedereen was blij met dat interview. Ben je verketterd?
Hij zwijgt even. “Nee. Maar als we nu in de kroeg hadden gestaan… Altijd ben ik me bewust van het feit dat dat kan gebeuren als je een duidelijk standpunt inneemt. Dat is ook een continue strijd met mezelf. Ik wil niet verketterd worden, dat is niet mijn doel. Ik wil best koploper zijn, maar hoef de aansluiting niet te verliezen. Het is geen wedstrijdje ver plassen. Ik vind gewoon dat we sneller moeten veranderen.”

Ook geen vervelende mailtjes of telefoontjes gehad?
“Nee, nee, nee nee.. Misschien ben ik ook voldoende bekend in de sector en nemen ze het mij minder kwalijk, omdat ze dit van mij verwachten.”

Heb je nu meer vrienden of minder?
“Meer. Veel meer. Vooral veel ambtenaren die bij gemeenten of provincies werken. Zij halen voordeel uit mijn duidelijke statement.”

Tegenstanders vrezen nog steeds hoge kosten en prutswerk door het ‘overhaaste’ gasverbod. Onzin?
“Ja. Prutswerk heb je ook in andere projecten. Ik beschouw deze verhalen echt als laatste stuiptrekkingen. Het is vooral wennen. Niemand dacht dat het zo’n vaart zou lopen en niemand was er dus op voorbereid. Daar komt de ophef vandaan.”

Zie je dan geen enkele risico’s?
“Nee. Drie keer nee. Moeilijk is het niet. Wel vraag ik me af hoe we met zijn allen omgaan met het energievraagstuk van vraag en aanbod. Hoe voorzien we Nederland massaal van duurzame energie. Dat staat nog in de kinderschoenen.”

Hoe historisch is het eigenlijk. Gasloze nieuwbouw per 1 juli 2018?
“Pas als dit leidt tot gasloze bestaande bouw, is het pas echt historisch. Ontroerd? Nou, nee.”

Inmiddels bouwden jullie 1300 woningen zonder gasaansluiting. Hoe is dat bevallen?
“De eerste ervaringen met 1300 woningen zijn louter positief. Ook op ons rendement heeft het geen negatieve invloed, eerder andersom. De woningen zijn meer waard. Overal in het land staan ze. Nergens hadden we problemen. Ik denk dat het ook komt omdat niemand intern piepte of miauwde. Iedereen was er trots op dat wij deze stap al zetten.”

Nog nieuwe revolutionaire plannen?
“Ja, ik ben met iets aardigs bezig. Daar kom ik later op terug.”

Dus de Thorbecke van de bouw is nog lang niet klaar met de sector?
“Thorbecke. Jeetje. Ik hoop dat je dat over tien jaar nog een keer zegt, als de bouw echt is veranderd. Dat is wat ik wil.”

Waar komt die veranderdrift eigenlijk vandaan?
“In mijn jeugd vond ik het al gaaf om dingen tot in de perfectie te maken. Boten en huizen van hout en zo. En er is nog zo veel te winnen. De Lucky Luck van de bouw? Ik voel me meer een branie. Niets gaat mij snel genoeg, en ik vind het leuk om ergens tegen aan te schoppen zonder pijn te doen, om vervolgens te laten zien dat het makkelijker kan.”

Is de bouw met al die regeltjes, poppetjes en belangen dan niet veel te klein voor je?
“Ik hoop dat Nederland te klein voor me is. Ik zou graag internationaal impact maken.”

Onno, gasverbod en Turkse eigenaar

Sinds 1 juli geldt bij nieuwbouw een verbod op gas. Onno Dwars heeft dat besluit duidelijk aangemoedigd met een interview in Cobouw.
Ook bij het Turkse moederbedrijf Renaissance Construction fronsten ze de wenkbrauwen. “Hoezo gasloos?, zeiden ze. Gas is toch een mooie bron van energie.”

Dwars legde uit dat het anders zat en voegde eraan toe: “We gaan ook energie opwekken. Toen was het goed.” Dwars is sowieso een man van opmerkelijke veranderingen. Eerder verraste de nul-op-de-meterpleitbezorger vriend en vijand toen hij plots overstapte van VolkerWessels naar Ballast Nedam. Hij voelt zich er als een vis in het water.

“De bereidheid om te veranderen is hier groot. Er valt iets te winnen en te bewijzen. Ballast stond er natuurlijk niet goed voor. En de opgave is helder. Snel weer bij de top 3 van Nederlandse bouwers horen.” De cijfers moeten beter, geeft hij toe. “Maar die zijn in de maak”, verzekert Dwars met een glimlach.

5 september 2017

Als een donderslag bij heldere hemel bracht Ballast Nedam dat opmerkelijke nieuws. Ver voor de troepen uit: “Wij sluiten nooit meer een nieuwe woning aan op gas.”

Initiatiefnemer Onno Dwars herinnert zich die 5 september 2017 als de dag van gisteren. “Ik wilde een maatschappelijke discussie aanzwengelen, maar dat het zoveel zou losmaken had ik niet verwacht”, blikt hij terug.

De mooiste reactie kwam van BAM. “Hé Onno, je bent ons te snel af”, kreeg hij uit Bunnik te horen. Toch was niet iedereen in de bouw blij met zijn bevlogen boodschap. Linksgeoriënteerde Kamerleden gingen er mee aan de haal en nauwelijks tien maanden later is Onno’s wil wet.

Ja, er zijn uitzonderingen tot 1 januari, maar grosso modo is het einde oefening voor de oh zo vertrouwde cv-ketel. De bouwlobby had het liever anders gezien. Tot op de dag van vandaag waarschuwen Bouwend Nederland en de Neprom voor grote problemen.

Onzin, stelt Dwars. “Ik denk dat ze gewoon verrast zijn door de snelheid. Niemand was hier op voorbereid.”

Ballast Nedam wel. Het bouwde ‘al’ 1300 woningen aardgasvrij. “Bewoners zijn er trots op en het pakte goed uit voor ons rendement. Overal in het land staan ze, nergens problemen.”