Bijna drie jaar wordt al gewerkt aan de Nieuwe Waterwerken, dat naast de ombouw van de sluis bestaat uit de bouw van gemaal Hunsingo en de renovatie van de monumentale sluis in samenwerking met Koninklijke Oosterhof Holman. Strukton vervangt ook een deel van de oeverbescherming in het Hunsingokanaal. Als het werk klaar is, zal het verderop gelegen gemaal H.D. Louwes worden gesloopt en ontstaat een vrije doorgang naar het Lauwersmeer voor de lokale recreatievaart. Ook belangrijk is dat de secundaire waterkering nu niet meer door Zoutkamp loopt, waardoor een toekomstige verhoging in het dorp niet meer nodig is. Dit voorkomt een hoop overlast en technische uitdagingen.

Eerdere fase

Vorig jaar zomer werd de bouw van gemaal Hunsingo met drie enorme, visvriendelijke pompen en het gemaalgebouw met alle besturingscomponenten afgerond. De provinciale weg N388 kon weer terug naar de oude plek, nu over het gemaal heen. Vervolgens startte Strukton met een 35 meter lange uitbouw naast de bestaande Hunsingosluis om er een schutsluis van te maken. De opbouw is een paalfundering, damwandconstructie en betonconstructie die onder water is gebouwd. Daar gingen complexe berekeningen aan vooraf.

Eigenwijze grond

“De ondergrond is typerend voor Groningen”, vertelt Bas Klingenberg, werkvoorbereider bij Strukton Infra Specials. “Deze bestaat uit een instabiele veenlaag, een stevige zandlaag en vervolgens grillige potklei. Je kon niet hetzelfde paalontwerp voor de hele oppervlakte toepassen om het vereiste draagvermogen voor de betonconstructie te bereiken. Per locatie moesten de benodigde lengte en diameter van de palen worden berekend, waardoor de fundering is gaan bestaan uit verschillende groepjes ankers. Dat was zo’n precisiewerk dat we er een specialistisch ingenieursbureau bij hebben betrokken.”

Een stabiele damwandconstructie voor de bouwkuip ontwerpen was eveneens puzzelwerk vanwege de specifieke grondopbouw. “Je kunt kiezen voor een stempelraam om de damwandplanken op positie te houden, maar het beste resultaat bereikten we hier met een ontlastsleuf achter de damwand die daardoor minder grond hoefde te keren en stabiel bleef. Het was complex om het optimale evenwicht te vinden.”

De palen zijn geboord en de damwanden gedrukt om geen trillingen en daardoor zettingen en mogelijk schade aan de monumentale Hunsingosluis te veroorzaken. De betonconstructie is inmiddels gebouwd en de stalen deur ter afsluiting van de schutsluis – tevens een onderdeel van de nieuwe waterkering – is geplaatst. Het nieuwe sluisgedeelte is vervolgens onder water gezet en de bouwkuip is ontmanteld. Aan het uiteinde van de uitbouw heeft Strukton een beweegbare voetgangersbrug geplaatst die klaar is voor gebruik.

Nieuw aan oud

Om de schutsluis af te ronden, resteerde de aansluiting van de nieuwe uitbouw op het monumentale deel. “Vanwege de kwetsbaarheid mag je niet zo maar iets aan het monument vastmaken, omdat je dan krachten op die oude constructie overbrengt, met onbedoelde verplaatsingen en/of schade tot gevolg. We hebben het gedeelte tussen oud- en nieuwbouw onder water opgevuld met een tot op de millimeter nauwkeurig uitgemeten prefab betonelement, aangevuld met een rubberen voegprofiel. Boven de waterlijn hebben we dit aangestort om een constructieve verbinding te maken met het nieuwe gedeelte om het element stabiel te houden. Zo is de ruimte tussen de uitbouw en de monumentale Hunsingosluis nauwkeurig afgedicht om uitspoeling te voorkomen, zonder impact op het monument.”

Precisie in renovatie

Parallel aan de ombouw van de keersluis tot schutsluis renoveerde partner Koninklijke Oosterhof Holman het metselwerk, herstelde het natuursteen en verbeterde het voegwerk van de monumentale constructie. Het inhijsen van de houten deuren is een belangrijke mijlpaal in dit deelproject.

“De oude houten deuren hebben we geïnspecteerd met het doel ze te hergebruiken, maar daarvoor waren ze te slecht”, aldus Klingenberg. “Nieuwe vervangende houten deuren hebben we begin november ingehesen. Een paar dagen hadden we nodig om ze op locatie precies op maat te maken. Duikers inspecteerden ze onder water en tekenden ze af, om ze boven water steeds weer een beetje bij te schaven; een bewerkelijke en specialistische klus. Op de drempel van dit oude sluisgedeelte hebben we een aantal staalprofielen aangebracht om de aansluiting op de bodem zo vlak en dus waterdicht mogelijk te krijgen, zodat de deuren goed aansluiten voor een zo perfect mogelijke schutwerking van de sluis. Daarmee hebben we de Nieuwe Waterwerken voor 95% afgerond.” En meer dan dat, want de provincie Groningen en de gemeente Het Hogeland hebben het project aangegrepen om met koppelkansen lokale werkzaamheden te laten uitvoeren.

Marcel Kampman, projectmanager bij Strukton Infra Specials, somt op: “We hebben als koppelkansen kades gebouwd in het Hunsingokanaal, een fietspad aangelegd en twee composietbruggen gebouwd – een voor fietsers en een voor voetgangers. Tijdens de afsluiting van de N388 hebben we de Hunsingobrug geconserveerd. Verder hebben we een stroom- en watervoorziening in de haven van Zoutkamp gerealiseerd. Op de dijk hebben we de dijkbekleding schoongemaakt en dijktrappen aangelegd. Het mooie van deze koppelkansen is dat die gekoppelde projecten geen extra hinder voor de omgeving veroorzaakten.”

Omgevings- en milieubewust

Strukton stond steeds in contact met die omgeving om de overlast te beperken. “Voorspelbaarheid is belangrijk weten wij”, benadrukt Kampman. “Natuurlijk hadden omwonenden er last van toen we de N388 een aantal keer afsloten tijdens de bouw van het gemaal. Door daar open en transparant over te zijn en ons aan de afspraken te houden, hebben we geen weerstand ondervonden en veel begrip ervaren. We hebben extra tijdelijke voorzieningen aangelegd om de hinder te beperken, fietspaden langer opengehouden en een nieuwe stremming aangevraagd in plaats van de vorige te verlengen. De bewoners zijn dan ook positief over het verloop van het project.”

Als bouwer van duurzame infrastructuur let Strukton ook op de milieu-impact van het project. Om de CO2-uitstoot te beperken, is vanaf het begin een elektrische verreiker in gebruik en is een elektrische torenkraan intensief ingezet. Om het gebruik van primaire grondstoffen te beperken, zijn zoveel mogelijk oorspronkelijke stenen hergebruikt bij de renovatie van de monumentale sluis en dat geldt ook voor de stortstenen van de bodembescherming aan weerszijden van het gemaal en de schutsluis.

Samenwerking in bouwteam

Waterschap Noorderzijlvest en Strukton zijn eveneens positief over het projectverloop en de open samenwerking. In de bouwteamfase zijn de risico’s, waaronder mogelijke zettingen op het monument, onderkend en beheerst, waardoor de uitvoering goed is verlopen. “De uitgangspunten in de bouwteamfase hebben we gespiegeld aan de realiteit”, vertelt Kampman. “Afwijkingen in de praktijk hebben we met elkaar steeds goed doorgesproken zonder die onmiddellijk contractueel te beoordelen. Met elkaar hebben we keuzes gemaakt die het beste waren voor het project, vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Met het waterschap gaan we het project van bouwteamfase tot en met de oplevering evalueren om kennis en ervaringen vast te houden.” Klingenberg bevestigt het positieve beeld. “Nu we tegen de oplevering aanzitten, merk ik goed wat het oplevert om de gesprekken aan de voorkant te hebben gevoerd. Het aantal restpunten is namelijk minimaal.”

Dit artikel is gesponsord door Strukton.