Frisse Scholen zijn hard nodig. In 80 procent van de circa 10.000 scholen in Nederland zijn luchtkwaliteit, lichttoepassing en klimaatregeling ondermaats, wat een negatieve impact heeft op het welzijn en de prestaties van zowel leerlingen als leerkrachten. Als scholen kiezen voor de duurzame aanpak die FINN voorstaat, dan neemt het aantal ziektegevallen af en gaan de leerprestaties omhoog, zo is eerder in onderzoek aangetoond. “Direct al bij binnenkomst valt in dit gebouw de grote hoeveelheid natuurlijk licht op, zo horen we van bezoekers. Dit draagt al enorm bij aan de prettige natuurlijke uitstraling die we willen creëren”, zegt Koen Kemps, directeur van basisschool De Zuidstroom.
Ledverlichting ondersteunend aan natuurlijke lichtinval
In de presentatie van KIEN-partner Chantal Meutzner werd de rol van natuurlijk licht wetenschappelijk onderbouwd. Daglicht geeft een hoger lichtniveau dan ledverlichting en biedt het breedste spectrum (volspectrum) dat als prettigst wordt ervaren en zorgt voor de meest gunstige omstandigheden waarin een kind leert. Maar altijd met volledig daglicht werken is niet mogelijk, mede door de bestaande architectuur van schoolgebouwen en het klimaat, denk daarbij aan de winter en donkere perioden door slecht weer. Vandaar dat Meutzner in haar presentatie nogmaals het belang benadrukt van lichtontwerp dat gericht is op basisverlichting gebaseerd op daglicht, met als aanvulling toegepaste ledverlichting met een daglichtafhankelijke schakeling, om de gehele dag van het volspectrum te profiteren en het lichtniveau op een hoog niveau constant te houden.
Deze nieuwe integrale aanpak, zowel in ontwerp als uitvoering, is bij het in februari heropende IKC De Zuidstroom mede dankzij Meutzner al doorgevoerd. Dagelijks profiteren 325 kinderen van de “ideale lichtvorm”, zegt Kemps. Op korte termijn hoopt hij met analyses van de leerprestaties van de scholieren de eerdere resultaten van onderzoeksinstellingen als TNO te bevestigen. “Op basis daarvan kunnen we eventueel bepaalde zaken bijstellen. Denk bijvoorbeeld aan de luchtfiltering.”
Alles in en rond de school is groen en duurzaam
Naast ledverlichting werd tijdens de verbouwing van De Zuidstroom een luchtwarmtepomp geplaatst die frisse lucht van buiten naar binnen zuigt en filtert. Ook reguleert de pomp de warmte. “Daarnaast hebben we ook binnen de school groene omgevingen aangelegd. Je ziet in de school een aantal groene moswanden terug, die vocht opnemen en voor een prettige, frisse uitstraling zorgen.”
“Hoewel verbetering van het binnenklimaat bewezen bijdraagt aan betere onderwijsprestaties, kan een initieel kostbare integrale aanpak, zoals FINN die voorschrijft, een school op langere termijn juist besparingen opleveren die kunnen worden geïnvesteerd om voor beter onderwijs te zorgen”, zegt Koos Kerstholt, Themacoördinator 0-energie bij KIEN. In zijn presentatie liet hij zien dat scholen hun mooie plannen zonder de juiste partners moeilijk kunnen verwezenlijken. “Zonder FINN sluiten vraag en aanbod namelijk veelal niet bij elkaar aan en komen initiatieven voor innovatie, waarin de mens en niet de techniek centraal staat, niet van de grond.”
‘Als je de mogelijkheden niet kent, kun je nooit de juiste vragen stellen’
“Het is belangrijk dat binnen projecten wordt gekeken naar een goede manier van aanbesteding van zulke initiatieven. Het belangrijkste probleem is dat schoolbesturen niet de juiste vraag weten te formuleren”, vertelt hij. FINN helpt schoolbesturen met de juiste vraagarticulatie. “FINN weet wat het probleem is, maar scholen stellen de verkeerde vraag. Daarom moet je een tussenfase inbouwen in het aanbestedingsproces.” Nu schoolbesturen zelf verantwoordelijk zijn geworden voor groot onderhoud aan gebouwen, liggen er mooie kansen om fris opnieuw te beginnen.
Praktijkvoorbeelden als De Zuidstroom zijn tastbare cases die het conceptniveau ontstijgen en de bouw- en installatiesector enthousiasmeren om scholen duurzamer te maken, omdat ze laten zien dat hierbij samenwerking werkt. “In de bouw- en installatiebranche zit veel deskundigheid die scholen goed zouden kunnen gebruiken, maar die op dit moment nog niet wordt benut”, aldus Kerstholt.
Belangrijke tussenstap in traject dat op stoom komt
Naast de problematiek rond het formuleren van de vraag vanuit een schoolbestuur en het kweken van enthousiasme vanuit de aanbodzijde, werden ook andere kwesties besproken waar betrokken partijen in huidige projecten mee stoeien. “Juist daarom is FINN opgezet; om de weg voor frisse scholen te effenen. Voorop staat dat alle aanwezige partijen het enorm interessante materie vinden”, zegt Kerstholt.
De themacoördinator van KIEN hoopt dat de bijeenkomst de bouw- en installatiebranche en schoolbesturen inspireert om samen tot meer gezondere scholen te komen. “Een voorbeeld als De Zuidstroom maakt het tastbaar dat investeringen hierin geen kapitaalvernietiging zijn, maar dat je snel resultaat ervaart. Duurzaam bouwen laat scholen aanzienlijk besparen op verbruiks- en onderhoudskosten, maar vraagt om een andere manier van benaderen van investeringen.”
