Er was een tijd dat Nederland een verhaal had. Een breed verhaal over hoe je een land inricht, over de samenhang tussen wonen, werken en leven. Dat verhaal kwam in 2010 tot een abrupt einde, toen het ministerie van VROM werd opgeheven. Met die ambtelijke reorganisatie verdween meer dan een departement; er ging een hele manier van denken verloren.

Alleen als de rijksoverheid weer de regie neemt over de ruimtelijke ordening in Nederland, kan de wooncrisis effectief worden aangepakt. Dat stelt Hans Leeflang (74), geestelijk vader van de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra (Vinex) uit 1991. "De rijksoverheid de grote lijnen, de regio de invulling, daar moeten we naartoe."

Een overheid die aandeelhouder is in bedrijven kan helpen bij de vele ruimtelijke opgaven in Nederland. Maar door onverwerkte trauma's is het instrument onderbenut, constateert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur.

Netcongestie, stikstof, of boze omwonenden. Op talloze plekken blijkt woningbouw telkens lastig. Interim research manager Djoerd van Velzen van Dynamis vindt dat bouwers en ontwikkelaars anders moeten denken. "Laten we de problemen niet opzoeken, maar de weg van de minste weerstand volgen."

In grote delen van Nederland is bouwen nauwelijks mogelijk vanwege problemen met stikstofuitstoot of netcongestie. Maar er blijft nog genoeg gebied over, stelt makelaarscollectief Dynamis na een eigen data-analyse. Op ongeveer een derde van de landoppervlakte van Nederland zijn geen grote beperkingen.

Harde keuzes over hoe de schaarse ruimte verdeeld moet worden, blijven vooralsnog uit. De onlangs gepubliceerde Ontwerpnota Ruimte biedt niet alle antwoorden, en bij de aanstaande verkiezingen domineert een sectorale focus op wonen. Daar is de bouw uiteindelijk niet bij gebaat.

Met het programma Stoer wil het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening vaart maken met woningbouw. De analyse is scherp: het systeem traag, gefragmenteerd en juridisch verstopt. De adviesgroep leverde 145 voorstellen op om belemmeringen in regelgeving weg te nemen. Op papier een forse operatie, met veel praktische voorstellen.

Bij Alkmaar, Hengelo/Enschede, Apeldoorn en Helmond moeten grote nieuwe buitenstedelijke woonwijken komen. Dat meldt RTL Nieuws op basis van de nieuwe Nota Ruimte, die het medium in bezit heeft.

Om de woningbouw te versnellen, heeft woonminister Mona Keijzer 'doorbraaklocaties' aangewezen. Cobouw Pro bracht de bouwplannen in alle 26 betrokken gemeenten in kaart. Dat levert vooralsnog een somber beeld op van oplopende vertraging.

Kleine woningbouwprojecten van minimaal 400 woningen worden opgenomen in de Nota Ruimte. Dat zegt Mona Keijzer, demissionair minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) in de nieuwste aflevering van Doorzagen. Intussen gaat ze door met het schrappen van regels tot ze erbij neervalt. "Boem is ho."