Fer Tummers: 'Bouwbedrijven onderschatten belang van relatiebeheer'

Tummers is actief in zowel de maritieme sector en offshore als in de bouw. Hij helpt bedrijven met het verbeteren van project- en risicomanagement. De adviseur maakt zich zorgen over de bouwsector. "Je ziet projecten complexer worden en marges afnemen. Risicomanagement moet daarom anders worden aangepakt."

Het gros van de bouwbedrijven moet daarom op een andere manier omgaan met risicomanagement. Maar dat gebeurt niet. "Bouwers zijn doeners", verklaart Tummers. "Ze willen meteen aan de slag. Zodra een opdracht binnen is, is er meteen druk op de planning."

"Bouwers zijn doeners", verklaart Tummers. "Ze willen meteen aan de slag".

Maar zo moet het dus niet. Tummers pleit voor vóórdenken in plaats van nadenken. "Daarmee bedoel ik dat je in het voortraject met het hele team stilstaat bij doelen en belangen van project en haar stakeholders, nadenkt over wat er na de start allemaal kan gebeuren en hoe je je het beste kunt voorbereiden op onverwachte dingen. Dat gebeurt veel te weinig." Hij illustreert: "Inventariseer wat de belangrijkste vijf of tien risico’s zijn en geef daarbij aan hoe je deze het beste kunt vermijden en hoe je de gevolgen zo klein mogelijk kunt houden. Wat ga je er concreet aan doen?"

Voor veel bouwbedrijven is risicomanagement een rituele dans. "Lijstjes invullen, hokjes afvinken, klaar. Vervolgens wordt er niks mee gedaan." Risicomanagement moet een integraal onderdeel uitmaken van bouwprojecten en veel meer gaan leven voor alle betrokkenen, bepleit hij. "Dat gebeurt alleen als het onderwerp blijft terugkomen in vergaderingen en gesprekken. Als de directie een voorbeeldfunctie vervult en er regelmatig naar vraagt. Als het niet wordt weggestopt bij een aparte functionaris, maar de projectleider de verantwoordelijkheid ervoor draagt."

Het zijn niet de harde aspecten als plannen en budgetten die de doorslag geven bij goed risicobeheer

Om dat te bereiken moet risicomanagement meer uit de harde procedurele sfeer worden gehaald. Want het zijn niet de harde aspecten als plannen en budgetten die de doorslag geven bij goed risicobeheer. "Dat zijn juist softe factoren als houding, cultuur en gedrag", aldus Tummers. Hij geeft een voorbeeld. "Je kunt wel roepen dat er een risico bestaat dat een tekening te laat komt, maar wat bedoelen we daar nou precies mee? Begrijpt iedereen oorzaak en gevolg daarvan en welk risico daartussen zit? Om dat duidelijk te krijgen, heb je soft skills nodig. Praten met elkaar, goed luisteren naar elkaar. Dat voegt waarde toe, want alleen dan kun je tot oplossingen komen."

Met het doorslaggevende belang van softe eigenschappen raken we wel de achilleshiel van de doeners in de bouw, beseft Tummers. Want die zijn daar niet zo van. "Het woord soft alléén al", lacht hij. "Het zit gewoon niet in hun inborst. Maar bouwers onderschatten het belang van relatiebeheer. Met goed contact kun je de gevolgen van een slecht contract vaak ondervangen; het omgekeerde werkt niet."

Tummers: 'Bouwers onderschatten het belang van relatiebeheer. Met goed contact kun je de gevolgen van een slecht contract vaak ondervangen; het omgekeerde werkt niet'

Tummers vindt dat het hoog tijd is voor een cultuuromslag in de bouw, die hij vergelijkt met een cowboywereld waarin vertrouwen en transparantie ver te zoeken zijn. "De sector moet professionaliseren. In de offshore – een vergelijkbare sector – zie ik dat overigens wél gebeuren, maar in de bouw nog veel te weinig. Daar is het bijvoorbeeld nog heel normaal dat iemand die een tegenvaller meldt, meteen op straat staat. Sla de kranten er maar op na. Van projectmanagers tot inkopers en ingenieurs. Als dát je cultuur is, weet je één ding zeker: niemand gaat tegenvallers melden. Die worden in een hoekje gestopt, in de hoop dat er een meevaller volgt die de tegenvaller compenseert. Maar dan is het al vaak te laat. Mijn boodschap: gooi geen kennis weg. Waarom zet je iemand buiten? Om iemand de schuld te geven? Dom, want daarvan kun je juist leren. Als je het mogelijk maakt dat mensen fouten  maken en dat ze daarvan leren, kom je verder."

De interim executive pleit voor transparantie in de bouw. "En de basis daarvan is vertrouwen. Maak je overwegingen expliciet en bespreek die met elkaar. Van verkoper tot directeur en projectleider. Als je belangrijke zaken open met elkaar bespreekt en vertrouwen weet te creëren heb je ook meer commitment. Dat is beter dan wanneer iedereen in zijn hokje blijft."

'Bouwers verzetten zich steeds meer tegen het wegduwen van risico’s in hun richting'

Mooi misschien, zo’n oproep tot transparantie en vertrouwen, maar is dat niet gedoemd te mislukken als opdrachtgevers met steeds dikkere en complexere contracten en uitdijende legers contractmanagers aankomen? Dat mag zo zijn, stelt Tummers, maar er zijn ook andere ontwikkelingen. "Bouwers verzetten zich steeds meer tegen het wegduwen van risico’s in hun richting. Kijk naar VolkerWessels dat niet langer inschrijft op infrastructuuropdrachten waarbij het verantwoordelijk is voor design, build, finance en maintain. Begrijpelijk, als je ziet dat het bijna honderd miljoen euro verlies heeft geleden op de bouw van de nieuwe zeesluis bij IJmuiden. In de media wordt inmiddels gezegd dat het ministerie van Infrastructuur en Milieu contractvormen tegen het licht wil houden. Wie weet is dat het begin van een keerpunt."