Contrastrijker kan bijna niet. Op de met hoge kantoor- en woontorens gevulde Zuidas stond maandag een tiny house. “Kies voor bouwen”, stond er op een zeil met het logo van Bouwend Nederland op de flank van het huisje. Bouwend Nederland en Maxime Verhagen is on tour. Reden: de gemeenteraadsverkiezingen die  21 maart plaatsvinden. Na de Zuidas gaat het huisje langs nog meer gemeenten – van Voorhout tot Drachten.

Met het tiny house van Finch Buildings wil de branchevereniging een statement maken: het draait de komende verkiezingen om betaalbare woningen, duurzaamheid en ook om werkgelegenheid. Maxime Verhagen ontvangt op de bank lokale wethouders. Beentjes over elkaar en praten maar.

In Amsterdam zat Pieter Litjens, wethouder verkeer, naast Verhagen. Laurens Ivens (wethouder wonen) was ook uitgenodigd, maar was verhinderd. Maar Litjens kan ook over de woningmarkt meepraten. “Dat is een onderwerp waar de minste discussie over is. We moeten de spanning van de woningmarkt krijgen. Wat er nu betaald wordt is echt om te huilen. De woningmarkt is niet meer bereikbaar voor mensen met een middelgrote beurs. Het aanbod is niet groot genoeg, dus we moeten bouwen.”

De wethouder fronste de werkbrauwen

Maar lukt dat ook als de bouwkosten oplopen? In Amsterdam-Noord is een woningbouwproject met honderden woningen “on hold” gezet. Litjens fronste zijn wenkbrauwen, dat nieuws had hij nog niet gehoord. Iedereen wil in Amsterdam bouwen, is de heersende opinie in de hoofdstad. Ook in het tiny house is de sfeer aanvankelijk zo. Maar is dat wel terecht? Het nieuwe kantoor voor EMA, het Europese Medicijn Agentschap, heeft na het terugtrekken van Zublin maar één kandidaat-bouwer: Dura Vermeer.

Jurrian Knijtijzer, oprichter van Finch Buildings, zat in een stoel tegenover Litjens. Ook hij ziet het in Amsterdam gebeuren dat ontwikkelaars even geen trek meer hebben in projecten. “Dat heeft niet zo zeer te maken met de stijgende bouwkosten of de grondprijs. Maar met de 40-40-20-regel.” Dat wil zeggen dat 40 procent van de nieuwbouw sociale woningbouw moet zijn. Commerciële partijen krijgen de exploitatie van dit soort projecten niet rond. “Ze zeggen: we laten deze tender even aan ons voorbij gaan.”

Pech ook voor Finch Buildings: de tiny houses worden vaak als eerste in een gebied geplaatst “om het gebied op gang te brengen”.

Maxime Verhagen in debat met de Amsterdamse wethouder Pieter Litjens in een tiny house op de Zuidas in Amsterdam. Foto: Ruud Jonkers

Een tapijt woningen uitrollen in een weiland is makkelijker

Litjens gaf toe dat “een tapijt woningen in het weiland uitrollen” makkelijker is dan midden in de stad bouwen. De gemeente heeft wel vaker te maken met aannemers die niet staan te springen om een opdracht. “Bij de bouw van een fietsparkeerkelder hadden we maar één aannemer die de opdracht wilde doen. Dan heb je als gemeente nul komma nul ruimte, en hoop je maar dat de bouwer wil bouwen.”

De discussie ging verder over de 40 procent verplichte sociale huur bij nieuwbouw. De VVD-wethouder zei dat zijn partij liever 30 procent had gehad. Ja, een inclusieve stad is belangrijk. “Maar eigenlijk moet je niet 40 procent sociale huur bij elk project verplichten. Per project zou je daarover moeten discussiëren.”

Over zijn eigen beleidsterrein verkeer had Litjens goed nieuws te melden. “Ja ja, de Noord-Zuidlijn gaat op 22 juli rijden, om half acht ‘s ochtends. Schrijf dat maar op”, keek hij in de richting van de verslaggever. Hij keek erbij of hij het zelf nog niet helemaal geloofde – de nieuwe metrolijn heeft een dubieuze geschiedenis. Met een beetje geluk mag Litjens zelf de openingsceremonie begeleiden; alleen als er nog geen nieuw college is geïnstalleerd.

Maxime Verhagen wilde op de bank ook nog even praten over de pieken en dalen qua werk waar bouwers mee te maken hebben. “Hoe krijg je vanuit de gemeente Amsterdam die pieken en dalen eruit?” De ook aanwezige Sander Haagedoorn, infra-bedrijfsleider bij Dura Vermeer, ziet liever een “constante flow” aan werk, zei hij. Nu zit het infrabedrijf met een enorme piek aan werk. “Eigenlijk niet meer behapbaar.”

Litjens wist er wel een antwoord op. “Door vooruit te kijken.” Hij greep het voorbeeld van de afgelopen week ingestorte kademuur aan om te wijzen op het belang van onderhoud. “Decennialang is er bezuinigd op onderhoud van infra. Zolang het niet instort is het goed, maar als het fout gaat, is het lijden in last.” De gemeente heeft 5 miljoen euro uitgetrokken voor onderzoek naar de staat van bruggen, zei hij. Te weinig, vindt Haagedoorn. Daarmee krijg je het niet goed in kaart.

Heb je iets van de bouw nodig?

Volgens de Dura-man is er meer mis met de hoofdstad. “We merken dat Amsterdam heel traditioneel bouwt. De stad geeft onvoldoende ruimte aan bouwers.” Hij zou liever meer Design en Construct-projecten zien. “Je zou meer aan de markt moeten overlaten.”

Litjens: “Ik weet niet of dat spoort met het beeld dat ik heb.”

Eric Witte, directeur van restauratiebedrijf Witte Bouw deed er een schepje bovenop. Volgens hem heeft de gemeente te weinig oog voor het mkb. “De eisen die opdrachtgevers aan bouwers zijn zo zwaar.” Ook ziet hij liever dat Amsterdam vaker met bouwteams gaat werken. “Dat mis ik toch wel. Een bouwteam werkt vaak veel efficiënter.”

Daar zette Litjens even de hakken in het zand. “Sorry, zo lijkt het of het ei van Columbus er is, maar dat wij te blind zijn dat we dat niet zien. De eisen bij aanbestedingen waar wij als gemeente mee te maken hebben, zijn echt wel wat anders dan bij private partijen.” En ja, de gemeente praat echt wel met bouwers, voordat opdrachten op Tendernet staan.

Verhagen wilde nog graag van Litjens weten: “Heb je iets van de bouw nodig?”

Litjens. “Waar we de bouw voor kunnen gebruiken, niet oneerbiedig bedoeld, is de zoektocht naar financieringsmogelijkheden. Den Haag heeft geen geld, en Klaas Knot van De Nederlandsche Bank benadrukt dat er gespaard moet worden.” De gemeente wil echter vooruit en investeren. Dus is het op zoek naar investeringsmaatschappijen of bouwbedrijven die bepaalde projecten willen financieren. Zo is de gemeente bij een infraproject aan het praten met Siemens, waarbij de Duitsers een rol krijgen in de exploitatie, zei Litjens.

Op een gezonde manier willen bouwers best investeren, zei Sander Haagedoorn van Dura Vermeer.

Litjens begreep dat. De gemeente heeft geen belang bij failliete bouwers, begon Litjens. “We hebben tijdens de crisis een aantal faillissementen gehad waar we ontzettend veel last van hebben gehad.”