Installateur Martin Hoekstra maakt zich grote zorgen. Nog maar drie à vier pallets met zonnepanelen heeft zijn bedrijf ST/Warmte, een installatiebedrijf met 20 man personeel, staan. Daarmee kan hij alleen deze week nog door, daarna is het over en uit. Dan kan Hoekstra, die 30 procent van zijn omzet uit de installatie van zonnepanelen haalt, het plaatsen van panelen voorlopig wel vergeten.
“Dan moet ik klussen afzeggen”, schetst de directeur de benarde situatie waarin hij zit. “En niet alleen kleine klussen bij particulieren. Maar ook bouwprojecten waar tweehonderd à driehonderd panelen voor nodig zijn. Dat betekent dat die projecten ook vertraging oplopen, want aannemers kunnen dan niet volledig opleveren.”
Zijn zonnepanelen komen allemaal uit China en de productie daar is volledig opgedroogd. Toen daar de coronacrisis uitbrak, hebben de meeste installateurs uit Nederland wat voorraad ingeslagen, maar veel was niet mogelijk, omdat fabrieken al snel hun deuren sloten.
Mondjesmaat weer opstart
Die lijken nu mondjesmaat weer op te starten, maar dat betekent niet dat de problemen voorbij zijn. Want voordat de panelen hier zijn, is het volgens Hoekstra halverwege mei. “Bovendien is het maar de vraag of er genoeg panelen kunnen worden gemaakt. Want de grondstoffen komen voor een deel uit Zuid-Amerika en ik vrees dat het lastig wordt die in China te krijgen.”
Volgens Holland Solar, branchevereniging voor de zonne-energiesector, valt het reuze mee met de tekorten van zonnepanelen. De meeste leden hebben nog voorraad voor drie maanden, een enkeling daargelaten, stelt woordvoerder Marjet Heins. “Inmiddels is de productie in China weer gestart en die drie maanden kunnen we wel overbruggen.”De branchevereniging maakt zich meer zorgen om het tekort aan mankracht door de coronacrisis. “Montageploegen mogen nu niet meer naar Nederland komen en dat zorgt voor druk op arbeidskrachten. Dat vormt een probleem omdat alle SDE-beschikkingen (subsidie voor duurzame energie) uit de termijn gaan lopen. Als je dan je spullen bestelt en er is geen mankracht om ermee aan de slag te gaan, dan loop je op een gegeven moment buiten de termijnen van deze regeling en dan vervalt je subsidie. Onze grootste wens is daarom dat het ministerie van EZ heel snel laat weten of er een generaal pardon komt voor alle SDE-beschikkingen die uit termijn lopen.”
Hoekstra heeft vooral te maken met tekorten in zonnepanelen, omvormers en straks als het warmer wordt ook in airco’s, maar er is meer installatiemateriaal waarvan de stroom opdroogt. Ook warmtepompen uit China, CV-apparatuur uit Italië en losse installatieonderdelen die in die landen worden geproduceerd, worden schaarser.
Technische apparatuur uit Italië en China
“In Italië wordt veel technische apparatuur en componenten geproduceerd en dat land heeft alle niet-essentiële productie stilgelegd. China is een groot-leverancier in warmtepompen, zonnepanelen en airco’s. Dat heeft een grote impact op de Nederlandse installatiebranche”, stelt woordvoerder Dick Reijman van Techniek Nederland.
De brancheorganisatie hield begin deze week een enquête onder haar leden waaruit blijkt dat bijna de helft van de installateurs te maken heeft met een gebrek aan apparatuur of materialen door stilgevallen leveringen. “Steeds meer landen sluiten hun grenzen. De levering van materiaal en apparatuur ondervindt daar hinder van.”
Vrees voor ander bouwmateriaal
Ander bouwmateriaal kan daar de komende tijd ook last van krijgen, is de vrees. Nu valt het volgens Hibin-voorzitter Pieter van Leusden nog mee, want de productie draait overal nog. En veel van dit soort materiaal wordt gewoon in Nederland, of net over de grens geproduceerd. “Traditionele bouwmaterialen zoals gipsplaten, cement en bakstenen zijn goed leverbaar. Dat is vaak ook in grote hoeveelheden op voorraad. Misschien zijn er hier en daar, bijvoorbeeld in sommige soorten tegels, wat tekorten. Maar dat is zo weinig, dat mag geen naam hebben.”
Toch zijn er wel signalen dat de levering van ander bouwmateriaal de komende tijd op gaat drogen. Volgens Bouwkennis, een bureau dat marktinformatie verzamelt en onderzoek doet naar corona en de impact op de bouw, zitten er leveringsproblemen aan te komen voor producten uit landen die nu in een lockdown zitten. Zoals gipsproducten en isolatiemateriaal uit België en Frankrijk.
Geen leveranties meer uit Italië
De NVTB (overkoepelende organisatie voor bouwmaterialen) krijgt die signalen ook. “Ik hoor dat leveranties uit Italië in zijn geheel niet meer doorkomen en uit Frankrijk, België en Duitsland de stromen gedeeltelijk opdrogen. Maar dit zijn losse geluiden, wij zijn nog bezig met een volledige inventarisatie. Dus wat de impact precies is, en om wat voor soort materialen het gaat, daar hebben wij nu nog geen beeld van”, verklaart directeur Niels Ruijter.
Even leek het erop dat de levering van glas zou stilvallen, maar dat valt voorlopig tóch mee. Vorige week plaatste De Vakgroep Glas een waarschuwing op haar website: er zouden wel eens leveringsproblemen kunnen ontstaan, was de boodschap. Echter bleek het bericht vooral gebaseerd op zorgen, niet op harde feiten. Secretaris Cor Wittekoek: “Dit kwam voort uit angst van vooral kleinere bedrijven, maar het is inmiddels weerlegd door de grotere organisaties. Die kopen in bij producenten en die verwachten op de korte termijn geen problemen.”
'Als glasproductie stilvalt is dat rampzalig'
Maar hoe de situatie is over twee weken, dat valt nog maar te bezien. “Daar durf ik niets over te zeggen. Nederland is volledig afhankelijk van glas uit het buitenland, hier wordt geen glas geproduceerd. In België en Duitsland wordt al rekening gehouden met sluiten van fabrieken. Dat zou rampzalig zijn, want het duurt een jaar voordat je zo’n productie weer hebt opgestart. We houden de situatie daarom per dag in de gaten.”
Dit soort onzekerheden zijn er niet alleen aan de aanbodzijde, ook aan de vraagkant, benadrukt De Ruijter. “We horen over situaties dat er wél producten op bouwplaatsen aankomen, maar dat ze teruggestuurd worden omdat er - door zieken of mensen die thuis werken - niemand is. Daarnaast krijgen wij signalen dat ook de Nederlandse productie van materiaal afneemt, doordat er minder mensen aan het werk zijn in fabrieken.”
Problemen nog niet voorbij
Hoe dan ook zijn de problemen voorlopig nog niet voorbij. Zeker niet nu de regering de maatregelen gisteren heeft aangescherpt en tot juni laat doorgaan. Voor installateur Hoekstra wordt de situatie elke week een beetje erger. “Vorige week dacht ik nog dat het een procent of tien van mijn omzet gaat schelen. Nu vrees ik dat ik rekening moet houden met 20 procent. Gelukkig hebben wij installateurs de afgelopen jaren wat vet op de botten gekregen, voor de gemiddelde horecaondernemer is de situatie een stuk erger.”
Toch ziet de ondernemer ook wel wat voordelen. “Als dit allemaal niet té lang aanhoudt, dus niet langer dan drie maanden, kunnen we misschien zelfs sterker hieruit komen. We hebben jarenlang te maken gehad met een personeelstekort. Als er hierdoor kleinere bedrijven omvallen, kunnen we ons voordeel doen en hier en daar wat personeel overnemen.”
Hamsteren in de bouw
Even wat extra stenen inslaan, wat extra mortel, extra spijkers en schroeven. Niet alleen in de supermarkten, ook in de bouw is er de afgelopen twee weken even sprake geweest van hamstergedrag. “Gelukkig waren er bij bouwmaterialengroothandels geen rare toestanden als grote tekorten, en run op een product zoals toiletpapier. Maar het is wel flink druk geweest. Met een krappe bezetting moesten bouwmaterialengroothandels dat bolwerken”, vertelt Hibin-voorzitter Pieter van Leusden.Voor de zekerheid werd er volgens de voorzitter gewoon wat extra ingeslagen. Niet een bepaald product, maar van alles en nog wat. “Denk aan ruwe bouwmaterialen, wat extra tegels, schroeven enzovoorts. Heel breed. Het heeft niet gezorgd voor grote tekorten hoor, maar soms duurde het wel langer voordat iets weer in de schappen lag.” Inmiddels is het hamstergedrag alweer voorbij, stelt de voorzitter. “De opslagruimte op een bouwplaats is beperkt, dus je kunt niet oneindig inslaan. De verwachting is dan ook dat de situatie in de groothandels deze week weer normaliseert.”
Lees ook:
- Corona zorgt voor hardste klappen in de bouw: groei slaat om in krimp
- Installateurs flink geraakt door corona: in enkele dagen van hoogconjunctuur naar crisis
- Video | Cobouw corona-update (3): De clash met nul-op-de-meter
- Video | Cobouw corona-update (2): Tóch werkzaamheden stilgelegd
- Video | Cobouw corona-update (1): Virus krijgt geen grip op grote bouwplaatsen
- Corona en de buitenlandse bouw: ‘Belgische bouwers ervaren ernstige hinder, Fransen gaan rollebollend over straat’
