Advocaat Schaaf: "Een bouwput in de binnenstad blijft tricky"
De carrière van Frank Schaaf begon bijna 30 jaar geleden toen hij bij Jan Ekelmans sr. als advocaat in opleiding kwam. Al snel specialiseerde hij zich in zaken op het gebied van bouwen en verzekeren. Schaaf: "Die wereld trok mij. Er spelen steeds interessante vraagstukken. Denk nu bijvoorbeeld aan de Wet kwaliteitsborging voor het Bouwen. Dit wetsvoorstel realiseert in de nabije toekomst de invoering van een nieuw stelsel voor toezicht op bouwkwaliteit."
"Bouwen in een weiland is anders dan in hartje Amsterdam"
Het werk als advocaat in de bouw is afwisselend, vertelt Schaaf: "Het varieert van advieswerk tot procederen. En je schakelt met verschillende mensen zoals aannemers, ingenieurs en architecten. Dat maakt het boeiend. Daarnaast is de bouw ook een bijzondere omgeving. Het was altijd een old boys network: een mannenwereld met bijbehorende manieren en taalgebruik. Daar is, gelukkig moet ik ook wel zeggen, verandering in gekomen."
"Zonder risico’s is er geen leven", zegt Schaaf als we het bruggetje maken naar de juridische aspecten van bouwen. "Maar de risico’s zijn bij elk werk weer anders", benadrukt hij. "Het maakt nogal uit of je een schuur in een weiland plaatst of een parkeergarage bouwt onder historische panden in hartje Amsterdam. Dat zijn totaal andere aansprakelijkheidsposities."
Aansprakelijkheid
Zorgvuldigheid en aansprakelijkheid gaan altijd samen. Schaaf: "Als er tijdens een bouwproces schade bij de buren of in de omgeving ontstaat, wil dat nog niet zeggen dat je ook aansprakelijk bent als bouwpartij. Je bent pas aansprakelijk als blijkt dat de kans op schade zodanig was dat je je van bepaald gedrag had moeten onthouden. Simpel gesteld: je had de opdracht niet op die wijze moeten uitvoeren. Omdat de kans op schade gewoon te groot was. Heel praktisch: je had als aannemer niet moeten kiezen voor heien, maar bijvoorbeeld voor boren. Of je had een andere sloopmethode moeten toepassen. Of het ontwerp van jou als architect had anders gemoeten. Dit luistert nauw en is daarom ook niet zwart of wit. Het gaat altijd om grijstinten en interpretaties door mensen."
"Welke risico’s wil je wel en niet dragen?"
Verdeling van risico’s
De aansprakelijkheid van bij de bouw betrokken partijen jegens derden is, om het juridisch te verwoorden, één ding. Een ander facet in de praktijk is de onderlinge verdeling van de risico’s tussen de partijen die bouwen. Schaaf: "Bij bouwprojecten zijn bijna altijd meerdere partijen betrokken. Die zijn weer door allerlei afspraken met elkaar verbonden. Daar zitten vaak verborgen gevaren in, die naar boven komen als het misgaat. Daarom is het ook zo belangrijk om heldere algemene voorwaarden en contracten te gebruiken waarin je duidelijkheid verschaft over de risico’s die je wel en niet wilt dragen. Soms wordt de aansprakelijkheid door een onderaannemer bijvoorbeeld verlegd naar zijn opdrachtgever, of andersom. Daarover moet je vooraf afspraken maken."
Kennisevents
Schaaf vindt het belangrijk dat er in de bouw voldoende kennis aanwezig is over risico’s, aansprakelijkheden en wet- en regelgeving. Daarom werkt hij ook mee aan kennisevents. Zoals de Bouwdagen van Nationale-Nederlanden. "Daar staat altijd een thema centraal. Bijvoorbeeld hoe relevante verzekeringsproducten voor de bouw precies in elkaar steken, denk aan de CAR– en Montageverzekeringen. Of we zoomen in op veelvoorkomende juridische vraagstukken. Zo is causaliteit ook een hot issue. Dan gaat het om de vraag: Ben je als bouwer echt de veroorzaker van de ontstane schade bij derden? Of was het beschadigde pand niet al in een bepaalde staat van zetting of zakking voordat je begon met bouwen? En wat is in dat geval dan de schade die voor vergoeding in aanmerking komt?"
"Hulp bij het inschatten van de kans op schade"
Team Risicodeskundigen
Toch is voorkomen altijd beter dan genezen, vindt ook Schaaf: "Het Team Risicodeskundigen van Nationale-Nederlanden verricht daarin goed werk. Want zoals al gezegd: het gaat vooral om het vooraf inschatten van de kans op schade. Daarbij helpen de risicodeskundigen. Zij geven aan als een uitvoeringsmethode te grote risico’s met zich meebrengt. En bespreken dan samen met de bouwers alternatieve methodes. Dat is verstandig. Een grote bouwput blijft een tricky aangelegenheid, helemaal als die in een monumentale binnenstad ligt."
Kennis en bewustwording
Het is een pre om goed verzekerd te zijn. Dat blijkt wel uit een aantal grote incidenten. Schaaf noemt het instorten van de parkeergarage in Eindhoven en het omvallen van de hijskraan in Alpen aan de Rijn als recente voorbeelden. "Bouwen is een chronologisch proces, dat draait om ontwerpen en uitvoeren. Bij evaluaties in de bouw kom je vaak uit bij één van die activiteiten. Mensen zijn nooit uit op schade, maar als je een schaderapport terugleest, kan je met wijsheid achteraf vaak goed zien waar iets uit de rails is gelopen. Daarom is het ook zo goed dat Nationale-Nederlanden inzet op kennis en bewustwording. Ik vind dat een mooie insteek. Mensen wijzer maken, heeft iets positiefs", besluit Schaaf.
1. Wees kritisch op het gebruik van algemene voorwaarden. Wanneer je een overeenkomst sluit met een wederpartij is het contract vaak gebaseerd op het gebruik van algemene voorwaarden. Daarbij kan de ene partij er soms net even beter uitkomen dan de andere.
2. Wie schrijft, die blijft. Vaak kan dat ene mailtje nog net even het verschil maken als je zaken goed met elkaar moet afstemmen.
3. Probeer altijd van een afstand naar je plannen te kijken wanneer je buiten de gebaande paden treedt. Juist wanneer dingen net even anders moeten, kunnen de risico’s groter zijn. Denk eerst goed na, en bespreek een thema zo nodig extra in een bouwvergadering.
Foto's: Marcel Bakker
