Het ingestorte dak van het AZ-stadion laat zien hoe het al na relatief korte tijd fout kan gaan. Het is een voorbeeld dat tot de verbeelding spreekt. Gelukkig werd er tijdens het instorten niet gevoetbald en zat er geen publiek op de tribune. Het blijft evenwel een feit dat al die duizenden bezoekers een dak boven hun hoofd verwachten dat bescherming biedt tegen weersinvloeden en dat uiteraard niet kan instorten met alle rampzalige gevolgen van dien. Er worden geldverslindende onderzoeken ingesteld waarvan de uitkomsten soms jaren op zich laten wachten. Bij dit soort dramatische ongevallen luidt de vraag, wat is er eigenlijk mis, dan wel aan vooraf, gegaan?

Op papier lijkt alles goed geregeld

Het maakt niet uit of het om een stadion gaat of over een appartementencomplex, brug, viaduct, tunnel of om welk bouwwerk dan ook. Er ligt een fraai ontwerp op tafel, er is een opdrachtgever en vervolgens vindt een aanbesteding plaats, wat wil zeggen dat de opdrachtgever bedrijven vraagt een offerte in te dienen. Natuurlijk is er een Programma van Eisen en een Plan van Aanpak. En dan hebben we het nog niet over alle bouwkundige eisen die worden gesteld. Kortom, op papier lijkt alles goed geregeld. Aan alle bouwprojecten hangt een prijskaartje. Maar al te vaak blijkt bij aanbestedingen dat de laagste prijs niet laag genoeg is. Er wordt beknibbeld, geschaafd en er worden herberekeningen uitgevoerd. De desbetreffende aannemer/onderaannemer zal letterlijk alles uit de kast moeten halen om de prijs te drukken. Welke mogelijkheden heeft hij daartoe? Hij heeft opdrachten nodig om zijn mensen te kunnen betalen en om aan alle overige verplichtingen te kunnen voldoen, dus worden alle ‘creatieve’ mogelijkheden uit de kast gehaald om aan de vaak onmogelijke, financiële eisen van de opdrachtgever tegemoet te komen.

Tijd mag niets kosten en niets mag tijd kosten

In die periode wordt vaak de basis gelegd voor dramatische ongevallen waarover men later met verbazing uitroept: “Hoe heeft dit kunnen gebeuren.” Veel mogelijkheden om een uitgeknepen prijs nog verder uit te knijpen heeft de aannemer niet. Toe te passen materialen moeten voldoen aan bepaalde (minimum)eisen. Vervolgens moeten de diverse bouwmaterialen worden samengevoegd. De hoogste kwaliteit en daarmee ook de vereiste veiligheid, kan in veel gevallen alleen worden bereikt bij bepaalde weersomstandigheden, temperaturen en het noodzakelijke vakmanschap van de bouwers. Professioneel metselen is niet hetzelfde als boetseren en lassen is iets anders dan plakken. Het in de praktijk brengen van vakmanschap vraagt tijd. Helaas mag ‘tijd’ tegenwoordig niets kosten en niets mag tijd kosten. Dat weten de opdrachtgevers en dat weten de aannemers. En dáár ligt voor de aannemer soms de enige mogelijkheid om aan de bizarre, financiële eisen van de opdrachtgever te kunnen voldoen. Vaak zijn het ‘snelle’ jongens die hier graag komen werken. Of ze ook beschikken over de vakkennis die nodig is om de vereiste veiligheid te garanderen? Wie het weet mag het zeggen. Alleen kwaliteit zorgt voor veiligheid en maakt kostbare ‘achteraf-onderzoeken’ overbodig en is dus op langere termijn goedkoper.

Wiebren Gras, gevelinspecties en advies
Henk Mulder, consultant building maintenance