De afgelopen jaren is er veel gesproken over aquathermie als duurzame warmtebron. Toch komt de grootschalige toepassing maar moeizaam van de grond. De potentie is er wel degelijk, benadrukt expert duurzame energie Anton de Fockert: "We kunnen in theorie tot wel 50 procent van de bestaande gebouwde omgeving in Nederland verwarmen met aquathermie."

Factory Zero heeft tot het faillissement in 2023 circa 7.000 warmtepompsystemen geplaatst. Die draaien echter verre van probleemloos; kunststof koudemiddelleidingen blijken de grootste boosdoener. In veel gevallen zijn de problemen door andere installateurs verholpen, maar niet overal. Zoals bij woningen die Lokhorst in Beverwijk bouwde. Dat bedrijf komt de energieprestatiegarantie van tien jaar niet na.

Na een jarenlange groei werden afgelopen jaar minder warmtepompen verkocht dan het jaar ervoor. Bij alle soorten was een daling in de verkoopaantallen te zien. De groei van het totale aantal installaties vlakte daardoor af.

Dutch New Energy Research voorspelde een flinke groei van het aantal geïnstalleerde warmtepompen in Nederland. Vanaf 2024 zouden jaarlijks zo'n 250.000 apparaten worden verkocht, een aantal dat de jaarlijks 400.000 te vervangen cv-ketels benadert. Het liep anders: de verkoop stagneerde.

Met kouder water door de leidingen, wordt de aanleg van warmtenetten goedkoper en kan er meteen efficiënt worden gekoeld. Netcongestie wordt ook beteugeld, want de warmtepomp heeft altijd een stabiele bron en veroorzaakt veel minder stroompieken.

"Met de juiste ontwerpkeuzes voor zowel de woning als de warmtepomp is een aansluitvermogen van minder dan 1 kW al voldoende voor bodemenergie warmtepompen", zegt een woordvoerder van warmtepompfabrikant Itho Daalderop. "Hierdoor ontstaat een zeer netbewuste oplossing, die niet alleen het elektriciteitsnet ontlast, maar ook de woningbouw kan versnellen."

Met subsidies op warmtepompen kan de overheid de realisatie van warmtenetten in de weg zitten. Daarvoor waarschuwt de Algemene Rekenkamer in een dinsdag uitgekomen rapport.

De wildgroei aan warmtepompen ondermijnt de businesscase voor nieuwe warmtenetten. Gemeenten missen een ontmoedigingsbeleid en de Wet collectieve warmte hangt nog in het parlement. Hierdoor dreigt de transitie naar warmtenetten mis te lopen, met nog meer drukte op het stroomnet tot gevolg.

Grote warmtebedrijven mikken voortaan ook op kleinschalige warmteoplossingen voor nieuwe wooncomplexen. Op deze manier vallen ze niet onder de Wet collectieve warmte. "Het liefst zijn we zo vroeg mogelijk in een project betrokken."

Restwarmte uit de industrie vliegt veelal de schoorsteen uit, maar bij Philip Morris houdt een energieterugwinnende gaswasser veel binnenboord. Twee machtige warmtepompen gebruiken het als verwarmingsbron voor de kantoorgebouwen of voeren het terug in het proces.