“Waar we eerst heel positief waren over volgend jaar is dat natuurlijk wel afgenomen door de stikstof- en PFAS-problematiek”, zegt Job Dura. “Ik ben nu gematigd positief. De economie draait goed en er blijft een structurele vraag naar woningen.”

Positief is dat er vanuit de Rijksoverheid voldoende budget is voor nieuwe infraprojecten, vindt Dura. “Maar wat niet positief is dat veel projecten en aanbestedingen vertraging oplopen door PFAS. Dat gaan we merken in onze omzet. In 2020, maar ook 2021 en verder. De effecten van PFAS waren bij Dura Vermeer in 2019 al merkbaar. Dit heeft een negatief effect op de dekking van op algemene kosten, want er is minder omzet.”

Zand weghalen en schoon zand kopen: of het kost geld of het vertraagt het project

Dura Vermeer heeft zelf last van vertraging op enkele infraprojecten. “Zand weghalen en schoon zand kopen: of het kost geld of het leidt tot het doorschuiven van projecten”, legt Dura uit.

“Wat we zien is veel onzekerheid en onduidelijkheid vanwege stikstof en PFAS, wat tot vertragingen leidt van besluitvorming rond vergunningen op lokaal niveau. Met name die onduidelijkheid zal snel weggenomen moeten worden.”

Dura hoopt dat de spoedwet stikstof zal helpen maar verwacht dat er nog veel onduidelijkheid blijft hangen. “We moeten maar zien of de spoedwet voldoende is om het grootste deel van de projecten weer op gang te krijgen.”

Als je ontwikkelportefeuille goed gevuld is, dan heb je minder last van de stikstofproblemen

Gunstig is dat de vraag naar woningen onverminderd groot blijft. “Niet alleen goedkoop en middelduur, maar ook het wat duurdere segment. Maar daar staat tegenover dat het aantal vergunningen afneemt. Als je ontwikkelportefeuille goed gevuld is, dan heb je minder last van de stikstofproblemen. Maar het verkrijgen van nieuwe locaties is wel steeds meer een zoektocht, en helemaal om het rendabel te maken. Ook zien we de verkoopsnelheid afnemen. Je moet dus oppassen dat je niet te dure woningen ontwikkelt. Op goede plekken zijn er nog goede kansen. Maar het dure segment is heel erg dun.”

Dura verwacht dat woningcorporaties in het nieuwe jaar meer gaan doen. “Ze zijn een tijd uit de markt geweest, of ze genoeg geld hebben is onduidelijk, maar ik zie ze wat actiever worden. Zij hebben nog wel locaties. Bovendien hebben ze een duurzaamheidsdoelstelling. Een groot deel van de 2,4 miljoen corporatiewoningen moet nog verduurzaamd worden.”

Bouw moet creatiever omgaan met stikstofbeleid

Over de markt voor utiliteitsgebouwen is Dura “niet negatief”. “Ik heb het gevoel dat dat wel constant blijft. Er is een grote behoefte aan moderne kantoren, zeker in de grote steden. “Bij laboratoria, datacenters en onderwijsgebouwen zie je veel actie.”

Utiliteitsgebouwen hebben volgens Dura minder last van stikstof omdat ze minder op stikstofgevoelige locaties liggen, vaak binnenstedelijk. Toch heeft Dura Vermeer op dit moment twee utiliteitsprojecten in zijn orderportefeuille in het havengebied, dicht bij de duinen, die in de wachtstand zijn komen te staan.

“Bouwers zullen creatiever om moeten gaan met het stikstofbeleid”, meent Dura. Hoe? Door te zoeken naar compensatie, door met minder stikstofuitstoot te bouwen, en andere keuzes te maken als het gaat om bouwmaterieel en logistiek. “De oude situatie keert niet terug. Als branche zullen we ons daar op aan moeten passen.”

Dura Vermeer heeft sinds kort stikstofexperts in dienst

Zelf heeft Dura Vermeer stikstofexperts aangesteld bij de divisies infra en bouw en vastgoed, die zich bezighouden met de vragen: Hoe krijgen we projecten gegund? Hoe kunnen we opdrachtgevers adviseren? Het zijn werknemers van Dura Vermeer die speciaal voor de functie zijn vrijgemaakt, legt Dura uit. “Ze hebben een achtergrond in milieuadvies of zijn ontwikkelaars die de weg weten.” Bij adviesbureaus is capaciteit ingehuurd om Dura Vermeer bij de stikstofkwestie te assisteren.

De problematiek rond stikstof en PFAS heeft volgens Job Dura het voordeel dat de bouwkosten “wat meer zullen stabiliseren”. De markt wordt volgens hem minder gespannen. Aan de andere kant, merkt Dura op, gaan de bouwkosten omhoog door opgeschroefde duurzaamheidseisen, het verdwijnen van de subsidie op warmtepompen, logistieke eisen en “bouwbesluitachtige eisen” op het gebied van onder andere veiligheid van woningen en geluidsisolatie. Of de bouwkosten in 2020 per saldo omlaag of omhoog gaan? “Dat is moeilijk te zeggen, maar ik verwacht dat de stijging van de bouwkosten zal afvlakken.”

Bouwceo’s blikken vooruit op 2020

Wat verwachten de bestuursvoorzitters van grote bouwbedrijven van 2020 ? Welke kansen en bedreigingen zijn er voor de bouw? Cobouw publiceert de deze week de vooruitblik van Rob van Wingerden (BAM), Job Dura (Job Dura), Ton Hillen (Heijmans) en Bart van Breukelen (TBI).

Lees hier: Ton Hillen, ceo Heijmans blikt vooruit op 2020: ‘Desastreus als er weer grote uitstroom vakmensen komt.’

Dura Vermeer zal in 2020 doorgaan op de goede weg die volgens Job Dura is ingeslagen op het gebied van veiligheid. Maar investeringen in duurzaamheid en nieuwe technologie zullen de “trends” zijn in het nieuwe jaar, zegt Dura. “Er komt meer ruimte om daarin te investeren.” Hij noemt gebouwen opmeten met BIM-robots als voorbeeld. “Daardoor krijg je minder faalkosten en kun je efficiënter werken.”