De minister was deze week in de Tweede Kamer om te praten over het achterstallig onderhoud van infrastructuur. Woensdag 12 juni staat het MIRT op de agenda met nog veel meer bespiegelingen over de infra-budgetten en de bijbehorende prioriteiten. Zoals altijd zijn de wensenlijstjes veel langer dan het beschikbare budget.

Slecht onderhoud, nieuwe rampen?

Maar er is meer aan de hand: Het uitgesteld en achterstallig onderhoud loopt in razend tempo op. Vorig jaar tot 873 miljoen euro, ten opzichte van ruim een half miljard euro het jaar ervoor. En de al ingezette verschuiving naar onderhoud zal komende jaren doorzetten, waarschuwt zij alvast.

De Tweede Kamer maakt zich zorgen over een nieuwe rampen, zoals de afsluiting van de Merwedebrug voor vrachtverkeer een paar jaar geleden. De zorgen zijn extra gevoed door het rapportje van Sweco namens de vervoerlobby en Bouwend Nederland waarin wordt berekend dat de schade van het afsluiten van de Moerdijkbrug oploopt tot 5 miljoen euro per dag.

Budget onderhoud onvoldoende

Cijfers die de minister herkent, geeft zij desgevraagd grif toe. Maar wat gaat de minister eraan doen om zo’n rampenscenario te voorkomen? De problematiek met de dreigende renovatie- en onderhoudsprop aan bruggen, vaarwegen en tunnels is toch al even bekend, ook bij de minister?

Het is gebleken dat het ophogen van het budget van 150 naar 350 miljoen nog volstrekt onvoldoende is, beaamt de minister. Ze had het zelf vorig jaar al over de generatie van tachtig babyboom-bruggen die in de periode na de Tweede Wereldoorlog uit de grond is gestampt en nu ook als “een boeggolf” terugkomt voor grootscheepse vervanging en renovatie: “Onderhoud is minder sexy. Minder hemelbestormend. Maar het is hard nodig.”

Veel tijd. Veel budget.

Komende zomer verwacht zij de meest urgente objecten in kaart te hebben, maar het duurt nog tot medio 2020 voordat de lange termijn planning klaar is. Van Nieuwenhuizen heeft tijd nodig. Veel tijd. En budget. Veel budget.

In die nieuwe prioritering komen klip een klaar de meest urgente projecten. “Niet netjes verdeeld over alle regio’s in Nederland, maar op basis van wat nodig is”, belooft de minister. Denk aan de Brienenoordbrug, de Wantijbrug, de Ketelbrug en de Velsertunnel en nog tientallen andere kunstwerken.

Eenduidige definities

Tegelijk werkt de minister aan het omvormen van het Infrastructuurfonds naar een mobiliteitsfonds met meer eenduidige definities. De Kamerleden ergeren zich groen en geel aan de wirwar van begrippen in de verschillende begrotingsstaten die zich soms laten vergelijken als appels met peren.

Ook krijgt Rijkswaterstaat te maken met een externe toetsing. “Dat is nog nooit eerder gebeurd. Het is belangrijk om af en toe in de spiegel te kijken.” Ook zijn er plannen om in te grijpen in de gww-markt, maar hoe precies wil de minister nog niet kwijt. Ze ziet de bouwsector worstelen met stijgende prijzen, risico’s en gebrek aan menskracht. Benadrukt dat Rijkswaterstaat met allerlei aanbestedingsvormen experimenteert en wil meebewegen met de markt.

Chroom-6 speelt veel vaker

Nieuwe rampenscenario’s zijn nooit helemaal uit te sluiten, voegt ze daar wel meteen subtiel aan toe. Verwijzend naar de aanvaring van de Stuw in Grave, waar veel tijd en extra capaciteit in is gaan zitten. Verwijzend naar de vondst van Chroom-6, zoals bij de Waalbrug in Nijmegen. Het giftige goedje is bij veel meer kunstwerken gebruikt en zorgt voor vertraging en extra kosten. “Er zijn asbest-achtige maatregelen nodig.”

Van Nieuwenhuizen durft het nog niet hardop te zeggen hoeveel extra geld nodig zal zijn voor de complete vervangingsopgave. Ze blijft er ook op hameren dat naast geld voor onderhoud ook budget blijft voor nieuwe projecten, de ‘missing links’. Hoe die communicerende vaten zich in de loop van de jaren gaan verhouden is nog onduidelijk. De infra-begroting is wat dat betreft als jaren een ‘black box’ waarbinnen naar hartenlust kan worden geschoven. Nu is er weer sprake van onderuitputting en blijven budgetten onbedoeld onbenut.

Sommige projecten vertragen in de procedure, andere in de uitvoering. Denk aan knooppunt Hoevelaken, de Zeesluis IJmuiden of de Twentekanalen. Van Nieuwenhuizen kondigt alvast aan weer te gaan werken met een overprogrammering binnen de begroting, zodat projecten naar voren kunnen schuiven als ander projecten tegenzitten.