Wat moeten we doen om eilanden als Sint Maarten te beschermen tegen orkanen?
“Eilanden evacueren gaat niet zo eenvoudig als nu in Florida is gebeurd. En de kwetsbaarheid van deze eilanden is groot en wordt met klimaatverandering met zwaardere stormen in combinatie met zeespiegelstijging alleen maar groter. Dus dat betekent dat je op het eiland moet zorgen voor “early warning systems” om mensen op tijd en adequaat te waarschuwen, noodopvang, individueel en collectief om iedereen een veilige plek te geven en zorgen dat de noodhulp en ziekenhuizen altijd operationeel blijven. Je kritieke infrastructuur voor hulp en communicatie moet robuust zijn.”

Watergezant Henk Ovink

Hoe zit dat met Houston?
“Houston heeft geen traditie van collectieve ruimtelijke planning. Het meeste wordt overgelaten aan private partijen. Houston is voor het grootste gedeelte een versteende stad, zoals meer steden op de wereld. Dat werd nog eens pijnlijk duidelijk werd toen orkaan Harvey over het gebied trok en het water letterlijk geen kant op kon. De kans in Houston met een sterke private sector is dat die private partijen opnieuw hebben ervaren hoe kwetsbaar hun bezit is en dat zij wellicht de politiek dwingen samen actie te ondernemen. Nederland heeft de gouverneur van Texas en de burgemeester van Houston onze hulp aangeboden bij de wederopbouw.”

Dat worden eindeloze bureaucratische trajecten
“Ik denk niet dat we moeten beginnen met visies en papier maar allereerst met het opzetten van een aantal concrete aansprekende projecten, oplossingen die laten zien dat het kan. Oplossingen ook die inspireren: het kan en het moet. En die reproduceren en opschalen voor een veerkrachtige stad, en een robuust watersysteem op alle niveaus. Dat betekent wel zorg voor de meest kwetsbaren in Houston. Net als altijd worden zij het hardste geraakt door deze rampen. En hebben zij de meeste moeite om weer op te krabbelen. De bestaande tweedeling wordt door een ramp als Harvey alleen maar erger en het is de vraag of daar nu in Houston wel aandacht voor is.”

Die voorbeelden zijn om de hoek te vinden in New Orleans en New York.
“Zeker en daar hebben we als Nederland ook een mooie bijdrage aan kunnen leveren, en nog steeds. We hebben nog geen reactie gehad van de burgemeester op ons aanbod. Partijen als Arcadis, HaskoningDHV, de TU Delft en Deltares zijn er al langer actief. Die werken hard om nu al mee te werken aan de wederopbouw. Hun sterke positie geeft mij zekerheid dat ze vast hun rol krijgen. En we helpen natuurlijk waar nodig.”

Waar bent u eigenlijk mee bezig in Peru?
“Dat heeft in Nederland nauwelijks de pers gehaald, maar na zware regenval begin dit jaar zijn daar meer dan 125.000 huizen weggespoeld. Dat had te maken met El Nino. Klimaatverandering dus. Ik werd meteen ingevlogen door de Peruaanse regering om te helpen bij de aanpak: “hoe doe je dit nu slim en duurzaam.” Peru heeft inmiddels een vooruitstrevende noodwet aangenomen en een reconstructie-autoriteit opgericht die dwars door ministeries en andere instituties heen besluiten kan nemen en projecten in gang kan zetten. Ook hebben ze voldoende geld vrijgespeeld: 7,5 miljard dollar.”

Ze willen natuurlijk hogere en sterkere dijken.
“Ik ben met de gouverneur van Piura, het zwaarst getroffen gebied, in een oude Russische legerhelikopter over de rivier gevlogen. Samen hebben we geprobeerd te reconstrueren wat er nu eigenlijk mis is gegaan. Ze denken te vaak in hoge dijken en snel repareren, dat hebben wijzelf ook lang gedaan. Maar vaak is het goed om de rivier juist ruimte geven waar het kan. En een doorbraak in een dijk maar even te laten als de schade alleen landbouwgrond betreft waardoor de benedenstroomse bebouwing juist is gespaard. De eerste ingrepen moeten nu alleen zorgen voor directe veiligheid voor het volgende regenseizoen. Daarna komt het langjarig herstel: dat wat je moet doen om het systeem ook echt te verbeteren. Je krijgt niet alles hersteld voor het volgende regenseizoen. Maar je kunt er wel voor zorgen dat, mocht zich weer zo’n extreme calamiteit voordoen, de gevolgen een stuk minder zijn.”

Er is werk voor wel honderd watergezanten zei u op televisie. Trekken we daarmee als Nederland niet een veel te grote broek aan?
“Nee, natuurlijk niet. Die terughoudendheid hoor ik binnenslands te vaak. Terwijl de rest van de wereld direct enthousiast roept: Komt u uit Nederland? We hebben jullie wateraanpak nodig! Die positie moeten we benutten en nog veel verder uitbouwen. Er is zoveel waterellende in de wereld, we moeten er nog veel meer mensen en geld op zetten. Dat betaalt zich terug in een echt veiliger en duurzamere wereld. Als we wereldwijd samenwerken kan het lukken om de ambities uit het klimaatakkoord van Parijs en de SDG’s (duurzaamheidsdoelen van de VN) te realiseren. Die samenwerkende kracht is de watercultuur van Nederland. Daardoor is Nederland veilig en schitterend gepland. En natuurlijk levert die samenwerking, publiek en privaat ook opdrachten voor Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen. Die kunnen in die nauwe samenwerking met lokale partijen overal op de wereld aan slimme oplossingen werken. “

Op de innovatieconferentie MakingWaves solliciteerde commandant der strijdkrachten generaal Tom Middendorp bijna openlijk naar uw functie.
“Hij stak een fantastisch verhaal af. En hij is meer dan welkom, samen staan we sterk. Wij kunnen als Nederlanders echt het verschil maken in de wereld op watergebied. Heel veel internationale conflicten zijn terug te voeren op klimaat- en waterproblemen. De meeste vluchtelingen zijn in feite klimaatvluchtelingen en klimaatvluchtelingen zijn watervluchtelingen. Ze trekken noodgedwongen weg door droogte of overstromingen.”

U heeft uw wensenlijstje al ingediend bij de formateurs? Dìt is het moment.
“Laat ik daar maar niets over zeggen. Ik roep al heel lang, en echt niet alleen, dat we als Nederland alle schroom moeten afleggen en vol moeten inzetten op water. Die boodschap heeft de formateurs vast wel bereikt. Nederland kan een veel grotere rol pakken. Dat zijn we aan onze stand en aan de wereld verplicht. En het is echt de mooiste kans: wereldwijd waterinnovaties realiseren om iedereen te inspireren met ons samen te werken aan die waterveilige wereld.”