BubbleDeck eist in de zaak een compensatie van zo’n 10 miljoen euro voor misgelopen inkomsten. Na de instorting van de parkeergarage in Eindhoven in mei 2017 kreeg het bedrijf geen nieuwe opdrachten meer en bloedde langzaam dood. “Maar”, zo onderstreepte directeur Rob Plug maandag voor de rechtbank van Utrecht, “het is me niet alleen te doen om financiële genoegdoening. Ik wil dat de waarheid boven tafel komt.”

Hij onderstreepte zijn intenties met een aanschouwelijk proefje tijdens zijn slotwoord. Daarin gaf hij zijn advocaat een elastiek in handen die dat op spanning bracht. Dat stond voor de wapening in de bollenvloeren, die geactiveerd wordt onder belasting. “Net zoals het elastiek van een trampoline of van het net waarmee de brandweerlieden mensen opvangen die uit een gebouw springen. Met het demonstratief doorknippen van die ‘wapening’ was alle draagkracht verdwenen. En daar wil Plug de maatschappij voor behoeden, want volgens hem is de kans dat wapening wordt doorgesneden bij de versterkingsoperaties die nu plaatsvinden van de grote gebouwen, levensgroot. “De vloeren worden in de meeste gevallen niet versterkt, maar juist kapotgemaakt”, waarschuwde hij.

Keten van bedrijven

Een openbare rectificatie door BAM, of misschien wel een nieuw project samen, zoals een van de rechters suggereerde, daar nam de BubbleDeck-directeur dan weer geen genoegen mee. Dat heeft te maken met het feit dat het bedrijf van de grond af opnieuw moet worden opgebouwd. “BubbleDeck is een keten van bedrijven”, legde hij uit. “Van constructeurs, en tekenaars, tot fabrikanten van kunststof bollen en betonproducenten. Het gaat in totaal om zo’n 120 mensen. Die zijn andere dingen gaan doen na de instorting in Eindhoven en komen niet direct opdraven zodra ik mij weer meld”. Op zijn 78ste heeft Plug geen puf meer om het bedrijf vanaf nul op te bouwen. Door de instorting van de parkeergarage is alles verdampt, inclusief zijn pensioen. Daar eist hij compensatie voor.

Centraal in de aanklacht van BubbleDeck staat het verwijt dat het onderzoek van Hageman niet deugde en dat resultaten van kleine laboratoriumtests die zijn uitgevoerd aan de TU Eindhoven, niet vertaald mogen worden naar hele vloeren en gebouwen. Erger zijn volgens BubbleDeck nog de cruciale blunders begaan door BAM tijdens de bouw. De belangrijkste daarvan is dat de stempels van de dakvloer veel te kort na het storten van het beton zijn verwijderd. Daardoor was de vloer feitelijk al in februari 2017 bezweken; drie maanden voor de daadwerkelijke instorting. Waarschuwingen in de vorm van ernstige scheuren zijn door de bouwers in de wind geslagen.

Hoogleraar Simon Wijte, die in opdracht van BAM onderzoek uitvoerde, heeft dat in uitlatingen al wel eens toegeven en herhaalde dat tijdens de rechtszaak. “BAM voer scherp aan de wind en de vloer was bijna op dwarskracht bezweken.” Maar dat gebeurde niet en het was het kritische detail – de zwakke voeg waarvan het beton niet was opgeruwd – dat volgens Wijte de constructie uiteindelijk de das omdeed. Dat de aannemer mazzel had gehad, kon hij niet ontkennen.

Misleid

Plug voelde zich bij het onderzoek naar de oorzaak van de instorting in Eindhoven zwaar misleid. Want hem was gevraagd drie vloerplaten te leveren volgens de oorspronkelijke specificaties. Die heeft hij naar eer en geweten geleverd. Maar vervolgens zijn die platen, zonder dat hij er in gekend werd, in smalle reepjes gezaagd en in de testbank tot bezwijken gebracht. In plaats van een vloer van 90 vierkante meter werden er stukjes van amper 4 vierkante meter getest, waardoor de krachtswerking ernstig gesimplificeerd werd.

Temeer omdat er ballen werden weggelaten en er ankers voor in de plaats kwamen zodat de proefstukken in de testbank pasten. Het onderzoek was volgens Plug totaal niet representatief voor de praktijk, maar hij werd overal buiten gehouden en kreeg pas een paar dagen voor de persconferentie van 25 september 2017 de conclusies meegedeeld. Daarbij werd hem duidelijk te verstaan gegeven dat hij niet welkom was op de persconferentie zelf. Ook werd hem op het hart gedrukt zelf geen publiciteit te zoeken, “want onrust is snel gezaaid.”

Hoewel BAM en Hageman altijd benadrukten dat het om een breedplaatvloerprobleem ging en niet alleen om bollenplaten is BubbleDeck volgens advocaat Patrick van der Vorst toch onevenredig hard geraakt door de instorting in Eindhoven en alles wat daarop volgde. Niet alleen omdat de bijzondere vloeren bij alle beelden van de instorting zo duidelijk in beeld kwamen. Op de gewraakte persconferentie stond nota bene een schaalmodel van een BubbleDeck om de pers uit te leggen hoe dat nou precies werkte met zo’n prefab-onderschil van zelfverdichtend beton, bollen, een wapeningsnet, koppelstaven en een stortlaag.

Niet onafhankelijk

Plug en zijn advocaat voeren bovendien aan dat het onderzoek niet onafhankelijk was en niet voldoet aan wetenschappelijke standaarden. Niet alleen werd Hageman betaald door BAM, er werd door de aannemer ook meteen een suggestie voor een oorzaak aangereikt in de vorm van een interne studie van BAM die al wees in de richting van de voeg. Die studie was amper een week na de instorting beschikbaar en werd op sharepoint gezet waar alle betrokkenen bij de bouw van de garage digitaal hun documenten deelden. Het lijkt er volgens Plug en advocaat Van der Vorst sterk op dat er vanaf dat moment op die oorzaak is gestuurd.

Dat zou bevestigd zijn tijdens een bijeenkomst half augustus waarbij TNO, Hageman en de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), de koppen bij elkaar staken. BubbleDeck heeft daar nooit notulen van gekregen, maar gaat ervan uit dat de confirmation bias toen al zijn werk had gedaan: de onwillekeurige neiging van onderzoekers om bevestiging te zoeken voor vooronderstellingen en daar alle informatie en feiten op te filteren. Plug: “Dat is de enige verklaring voor het feit dat de twee onderzoeken van TNO en Hageman zo sterk op elkaar lijken. Er is daar afgestemd. De nadruk op het voegdetail leidt de aandacht van de gemaakte bouwfouten. Want vergeet niet: Het prefab-deel bepaalt slechts 25% van de kwaliteit van het eindproduct. Voor de driekwart wordt de kwaliteit van een bollenvloer bepaald door de uitvoering en het werken volgens de verwerkingsvoorschriften”

Gewetensvragen

De zitting, die vanwege corona plaatsvond in de statenzaal van het provinciehuis in Utrecht, werd in het derde deel echt interessant. Na de pleidooien van de advocaten van beide kampen en de repliek daarop, nam de rechtbank het initiatief en stelde vragen. Na wat feitelijke vragen om opheldering te krijgen op onduidelijke passages uit het omvangrijke dossier, kwamen er ook gewetensvragen ter tafel.

Directeur Peter van Leeuwen van BAM Bouw en Techniek kreeg de vraag voorgelegd hoe hij ertegenaan keek dat BubbleDeck onevenredig zwaar getroffen leek door de instorting. Hij begon een betoog over de impactvolle gebeurtenis die noopte om de breedplaatvloeren opnieuw te gaan bekijken en de plaatsvervangende schaamte die hij voelde richting Simon Wijte die allerlei verwijten naar het hoofd geslingerd kreeg.

Daarna richtte de rechter zich tot BubbleDeck en haar advocaat: “Wat wilt u nu precies van ons? U kunt onmogelijk verlangen dat wij gaan bepalen of er wel of niet iets aan de hand is met het vloersysteem. Daar zijn wij niet toe in staat. Beide partijen hebben serieuze experts en rapporten achter zich.” Plug wees erop dat hoogleraar Rob Nijsse hem ook al eens had toevertrouwd dat hij voor een echt onafhankelijk onderzoek waarschijnlijk niet in Nederland terecht kan maar bij een buitenlands lab moet aankloppen. En verder verlangde hij inderdaad een financiële compensatie, voor alle geleden schade en het te gronde richten van zijn bedrijf.

Compensatie

Er viel volgens advocaat Arno Moret namens BAM best te praten over compensatie, “maar die komt bij lange na niet in de buurt van de 10 miljoen euro die in de dagvaarding wordt gesuggereerd.”

De schorsing die de rechtbank daarop inlaste om te kijken of de partijen er samen uit konden komen, was in elk geval snel voorbij. Dat lukte niet. De rechtbank neemt acht weken tijd om tot een vonnis te komen. Op 28 juli volgt de uitspraak. Dat kan alles zijn tussen het toekennen van een schadevergoeding, het aanstellen van een onafhankelijke deskundige tot en met het vrijpleiten van BAM, als het gaat om nalatigheid of onrechtmatig handelen ten opzichte van BubbleDeck.

Verder lezen:

Fundering

Oud Shell-geoloog Jos Terken was naast Pieter Plass en Simon Wijte een van de drie deskundigen die maandag naar Utrecht kwam voor een toelichting. Terken had kort na de instorting voor BAM een 3D-visualisatie gemaakt van de bodem. Daarbij was hij tot de conclusie gekomen dat uitgerekend onder het ingestorte deel van de parkeergarage in Eindhoven een dikke kleilaag zat in de bodem. Maar de funderingspalen hielden vlak boven die laag op. Hij suggereerde dat de parkeergarage was bezweken door verzakkingen. In de eindrapportages van Hageman, OVV en TNO vond Terken nooit meer iets van zijn bevindingen terug en twee jaar terug trad hij er mee naar buiten. Volgens directeur René Sterken van BAM Advies en Engineering was van verzakkingen in Eindhoven helemaal geen sprake. De instorting zou dan bij de onderste vloeren van de garage zijn begonnen en niet bij de vierde verdiepingsvloer, zoals te zien was op filmpjes van bewakingscamera’s. De beganegrondvloer was na de instorting met een robotkarretje gescand en liet bovendien geen verzakkingen zien. Advocaat Arno Moret namens BAM tijdens de rechtszaak: “Was het maar de fundering geweest. Dan was de hele kwestie veel makkelijker geweest. Dan hadden we de schuld in de schoenen kunnen schuiven van opdrachtgever Eindhoven Airport die verantwoordelijk was voor het grond- en bodemonderzoek.”