In dit artikel geeft Weber een korte inleiding op de macro-cijfers en die van de dertien grootste bouwbedrijven. Verder kan ook de stikstofuitspraak van de Raad van State niet onbesproken blijven. Na een eerder artikel gaan Weber en PwC-expert circulariteit Jan-Willem van den Beukel verder in op de rol van de overheid en het belang van data in de verduurzaming van de bouwsector.

“In 2019 zien we de omzet in de bouwsector vooralsnog onverminderd groeien”, zegt Weber. “Toch hebben bouwers nog altijd niet geprofiteerd van de gunstige marktomstandigheden. Slechts drie van de dertien grootste bouwers van Nederland behalen een nettorendement van meer dan vijf procent en ook de liquiditeitscijfers vind ik zorgwekkend. In combinatie met macro-economische cijfers die laten zien dat het groeitempo in ons land over het hoogtepunt heen is, geeft het geen positief toekomstbeeld. Dat is nog los van de consequenties van de stikstofuitspraak van de Raad van State, waarvan we de gevolgen voor de orderportefeuille in de komende jaren gaan zien.”

In deze editie van de Bouwperformancemeting is er speciale aandacht voor het belang van datamanagement. Hoe kunnen data helpen bij het stikstofprobleem?
Weber: “Data-gedreven besluitvorming helpt volgens ons bij de uitdagingen van de bouwsector, zoals het vergroten van rendement en het verlagen van risico. Zo vertellen we over de zogeheten responsible business method. Daarmee kunnen bestuurders hun besluitvorming baseren op gekwantificeerde financiële en niet-financiële aspecten. Ook voor duurzaamheidsaspecten, waaronder stikstofemissie, geldt: om erop te kunnen sturen moeten bouwers geïntegreerde stuurinformatie gaan creëren. Er is op dat gebied nog veel werk te verzetten. Zo zie ik dat zeker niet alle bouwers een eenduidig beeld hebben hoe hun projecten door de stikstofuitspraak worden geraakt.”

“Dat is vanuit risicobeheersing best vreemd”, vervolgt Jan-Willem van den Beukel. “Serieuze aandacht voor duurzaamheid begint met het structureel registreren van milieu-impact en -afhankelijkheden, van onder meer vergunningen en van natuurlijke systemen. Die data zijn nodig om fundamentele afwegingen te maken. Ook als de overheid straks komt met aangepast beleid, zijn de gevolgen voor bouwers eenvoudiger in te schatten als zij de milieudata per project op orde hebben. Deze data zijn ook een belangrijk fundament van circulair bouwen, waarover we in de Bouwperformancemeting 2018 al een hoofdstuk schreven, inclusief praktijkvoorbeelden uit de bouw.”

Wat kunnen bouwbedrijven doen om circulair bouwen een impuls te geven?
Van den Beukel: “Dat begint met bijscholing. De huidige generatie werkenden zal zich actief in circulariteit moeten verdiepen en analyseren wat het betekent voor elke stap van het bedrijfsproces. Hoe kan het de milieubelasting minimaliseren in het ontwerp en de materiaalkeuze, in het gebruik van productiemiddelen en de logistiek, en in het hergebruik van materialen? In onze studie The road to circularity. Why a circular economy is becoming the new normal beschrijven we tien praktische circulaire strategieën met voorbeelden van bedrijven die het toepassen.”

Weber: “Punt van zorg is dat het lerend vermogen van bouwbedrijven beperkt is. Leerpunten uit projecten worden niet structureel gedeeld in parallelprojecten – een gevolg is bijvoorbeeld de aanhoudend hoge faalkosten. Als het gaat om duurzaam bouwen en circulariteit is het kennisniveau nog laag. Dat verklaart ook voor een deel dat bouwers verrast zijn door de stikstofuitspraak. Wat er nodig is? Een centrale visie en aanpak vanuit het management. Zodra het bedrijf een duurzaamheidsvisie praktisch heeft uitgewerkt, kan het elke tender met die visie beantwoorden.”

De commissie-Remkes adviseert ook de overheid om de aanbestedingsvoorwaarden en vergunningsvoorwaarden aan te passen.
Weber: “Dat is een belangrijke aanbeveling. Het terugdringen van stikstof is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de bouwbedrijven en de overheid als vergunningverlener en opdrachtgever. In een sector waar de marges dun zijn, is betrouwbaar beleid van de overheid als opdrachtgever essentieel. Als de overheid op alle niveaus zou aangeven dat ze in de komende tien jaar in tenders eist dat al het bouwverkeer emissievrij moet plaatsvinden, gaan bouwers investeren in elektrische voertuigen. Hierin ben ik het eens met Maxime Verhagen van Bouwend Nederland. Hij zegt dat er landelijke regie nodig is, omdat nu elke gemeente en provincie eigen regels opstelt.”

Bekijk hier de volledige Bouwperformancemeting van PwC