Betonboorder Erik Oomen is er klaar mee. Eerst waren het PFAS en stikstof en nu corona. Bijna al zijn werk heeft hij al in rook zien opgaan. “Mijn werk is met zo’n 80 procent teruggelopen”, vertelt hij vanuit zijn huis in Schijndel. Maandochtend heeft hij nog wel een paar gaatjes geboord voor een klant, maar daarna is het opgehouden. Hij heeft nog een opdracht in de pijplijn voor het uitzagen van een muur, maar of dat doorgaat, weet hij niet.

[intermezzos:1]

‘Strop voor de branche’

Nu doet hij maar wat klusjes in huis. Hij is er vrij nuchter onder, al realiseert hij zich dat het menens is. “Ik kan het op zich uitzingen. Mijn vrouw werkt, dus we zijn niet volledig afhankelijk van mijn inkomsten. Bovendien heb ik bijna alles afbetaald en heb ik geen mensen in dienst. Maar voor andere zzp’ers kan de situatie wel eens veel erger worden. Ik denk dat dit gedoe een hele grote strop wordt voor de hele branche.”

Hij is niet de enige. 70 procent van de zzp’ers in de bouw heeft nu al te maken met vermindering van werk. Bij 20 procent wordt de helft van de opdrachten geannuleerd, en bij 9 procent is zelfs alles stopgezet. Dit zijn de eerste resultaten van een enquête die Zelfstandigen Bouw vorige week na de aankondiging van de kabinetsmaatregelen op stel en sprong heeft opgetuigd.

‘Ernstiger dan verwacht’

“Het is veel ernstiger dan ik had verwacht”, zegt een geschokte voorzitter Charles Verhoef nadat hij de resultaten onder de loep heeft genomen. De enquête is nog niet volledig, zo’n 400 leden hebben dinsdagochtend gereageerd. Zelfstandigen Bouw verwacht dat dit nog wel oploopt tot boven de duizend. “Had je me vorige week gebeld en gevraagd of zzp’ers hier last van zouden krijgen, dan had ik stellig nee gezegd. De afgelopen dagen is mijn beeld volledig veranderd.”

Niet alleen zzp’ers zijn de dupe, ook andere flexibele arbeidskrachten worden naar huis gestuurd, ziet FNV Bouw. “Wij krijgen berichten dat vooral bij renovatiewerkzaamheden van woningcorporaties zzp’ers en uitzendkrachten worden weggestuurd”, zegt Hans Crombeen, bestuurder van FNV Bouw. “Waarom juist daar? Dat is een goede vraag, waar wij ook achter proberen te komen. Wij vermoeden dat woningcorporaties dit soort onderhoudswerkzaamheden stilleggen, omdat bouwvakkers en bewoners hierbij met elkaar in contact komen.”

Liever geen aannemer over de vloer

Aedes laat weten dat corporaties inderdaad te maken hebben met huurders die in deze tijd liever geen aannemer over de vloer hebben. Maar of dat ook daadwerkelijk leidt tot werk dat wordt uitgesteld, en arbeidskrachten die naar huis worden gestuurd, dat weet de koepelorganisatie niet.

“Ik heb die informatie simpelweg niet”, verklaart woordvoerder Tonny Dijkhuizen. “Wat ik wel weet is dat corporaties proberen het werk zoveel mogelijk door te laten gaan, maar dat wij ook te maken hebben met de gezondheid van onze medewerkers en huurders. Het is een complexe situatie waar we nu inzitten en wij beraden ons erop hoe we hier het beste mee om kunnen gaan.”

[intermezzos:2]

Ook werkvoorbereiders en projectleiders

Volgens detacheringsbureau Meinselect gaat het niet alleen om vaklieden, maar ook om uitzendkrachten op projectmanagementniveau. “Veel UTA-personeel wordt naar huis gestuurd”, merkt eigenaar Corinne Meinster. “Denk aan werkvoorbereiders, projectleiders. Vooral mensen die de afgelopen maanden net ergens zijn gestart en die nog niet zelfredzaam genoeg zijn om hun werk alleen uit te voeren.”

De eigenaar van het detacheringsbureau is geschokt hoe de situatie in een paar dagen is veranderd. Vorige week dacht ze nog dat het allemaal reuze mee viel, nu is dit compleet anders. “Ik merk dat ik zelf ook een pas op de plaats moet maken. Alle afspraken zijn afgezegd, er worden geen gesprekken meer gevoerd. Het is echt een bizarre tijd. En waardeloos ook.”

‘Volgende week geen werk meer’

Het wordt alleen nog maar erger, vreest ze. “Om me heen hoor ik dat vaklieden deze week nog redelijk kunnen doorwerken, maar dat ze volgende week waarschijnlijk moeten stoppen. Er gaan enorme klappen vallen. Ik verwacht dat de meesten pas in september weer aan het werk kunnen. Want dit gaat nog wel een paar maanden duren en daarna zitten we midden in de bouwvak.”

Wierd Hoekstra van Praktijk Uitzendburo Bouw vreest ook dat het erger wordt. Bij hem zijn de ruim honderd uitzendkrachten nog aan het werk, maar de eerste signalen dat ze hun spullen kunnen pakken, zijn al binnen. “Ik ben gebeld door uitzendkrachten die nu nog wel werk hebben, maar volgende week niet meer. Ook hebben grote bouwbedrijven mij al benaderd met de vraag welke uitzendkrachten van mij bij hun werken. Ik kreeg er meteen de waarschuwing bij dat zij niet weten of ze de mensen wel aan het werk kunnen houden.”

Massa-ontslag?

Of dit gaat leiden tot massa-ontslagen is nog niet te voorspellen. Crombeen: “Dat is nu nog zo onzeker, het zal ook afhangen hoe de maatregelen die het ministerie heeft aangekondigd om bedrijven te ondersteunen, in de praktijk uitpakken.”

Bovendien verschilt de situatie per bedrijf, benadrukt Hoekstra. “Er zijn ook bouwers die nog steeds graag mensen aannemen. Het kan te maken hebben met de regio, of de type werkzaamheden die worden uitgevoerd. Wat wij dus gaan proberen is mensen die worden weggestuurd, elders onder te brengen. Daarnaast zijn er bij ons ook jongens die een opleiding volgen en die de afgelopen tijd zoveel hebben gewerkt dat ze daar nauwelijks aan toe zijn gekomen. Die kunnen zich nu op hun leerstof storten.”

‘Creatief omgaan met de situatie’

De detacheringsbureaus erkennen dat het moeilijke tijden zijn, maar willen bedrijven toch op het hart drukken zoveel mogelijk mensen aan het werk te houden. “Laat ze desnoods via Skype en Facetime communiceren”, adviseert Meinster. “Als dat kan dan natuurlijk. Zorg dat je creatief omgaat met de situatie, want het zou zomaar kunnen dat je over een paar maanden weer mensen nodig hebt. En dan ben je ze kwijt en heb je er flinke spijt van.”

Erik Oomen gaat in ieder geval een beroep doen op de maatregelen van de regering, vooral op de zzp-regeling, al heeft hij er niet zoveel vertrouwen in. “Het is vooral een druppel op een gloeiende plaat. Het is fijn dat we geen belasting hoeven te betalen, maar dat schorten ze natuurlijk weer op en dan komt het uiteindelijk nog op ons bordje terecht.”

Lees ook