Het EIB presenteerde donderdagmiddag zijn bouwproductiecijfers over 2018 en 2019 en verder. We hebben die hier al uitgebreid besproken. Taco van Hoek toonde zich op het podium erg opgewekt voor zijn doen. “Ik ben realistisch”, zei hij. “Maar het is een goed jaar geweest”. De bouw doet het geweldig; het volume groeit. Maar hij deed ook verwoede pogingen om allerlei opvattingen over tekorten en vertraagde projecten onderuit te halen. En ja, dat Klimaatakkoord. “Dat leidt ontegenzeggelijk tot nieuwe onderhandelingen tussen opdrachtgevers en bouwers en dat zal wel voor vertragingen gaan zorgen”.

Taco van Hoek

En de personeelsproblemen dan? Mwah, Van Hoek blijft rustig. De opleidingen zorgen over een jaar of twee voor veel nieuwe vaklui. Zij-instromers en buitenlandse krachten zullen in aantal afnemen. “De komende twee jaar zullen nog lastig zijn, maar daarna wordt het makkelijker”, zegt Van Hoek.

De opvatting dat de bouw kampt met flinterdunne marges, vindt hij ook onzin. “Dat is niet zo. Als je het nu slecht doet, dan moet je je afvragen of je wel in deze branche thuishoort”.

Taco van Hoek EIB: ‘Als je het nu slecht doet, dan moet je je afvragen of je wel in deze branche thuishoort’

Hij ziet overal hogere marges. En het zijn vooral de kleinere bedrijven met minder dan 20 mensen die als een speer gaan. De grotere bedrijven konden ingeleende arbeidskrachten in slechtere tijden gewoon stoppen, maar moeten nu weer inkopen en dat is duur. ZZP-ers beleven gouden tijden.

En dan duurzaamheid en het Klimaatakkoord. Het goede nieuws is dat er daardoor wel extra bouwvolume bijkomt. Woningen en kantoren moeten verbouwd worden en beter geïsoleerd. Daar zit echter wel een effect van verminderde meeropbrengst. Een lekke woning isoleren en naar C- of B-label brengen kan gefinancierd worden uit de lagere energiekosten. Maar om die laatste – door veel mensen gewenste – stap te maken: van B naar A, is heel erg moeilijk en duur, aldus Van Hoek. “Die laatste stap is bijna niet te betalen uit de energiebesparingen die je haalt. Daar moeten we dus nog wat op verzinnen”.

‘Die laatste stap van label B naar label A is bijna niet te betalen uit de energiebesparingen die je haalt. Daar moeten we dus nog wat op verzinnen’

Van Hoek vindt eigenlijk dat het Klimaatakkoord vooral discussie oplevert over de ambities, terwijl het eigenlijk moet gaan over doelmatigheid. “Hoe behoud je draagvlak?”, is volgens hem een centrale vraag. Bovendien buitelen nu gemeentes over elkaar heen om het nog sneller te doen, terwijl ze vergeten dat hoe sneller je wilt, des te duurder het wordt. En het verzet ook alsmaar groter wordt. Soms is het gewoon beter om niet al te ambitieus te zijn en te streven naar een woning die op niveau B komt. En nog even te wachten tot de oplossingen helderder en goedkoper zijn, luidt zijn boodschap.

Van Hoek: “Moet alles op één norm komen? Ik denk dat het niet nodig is”, zegt Van Hoek. “Een zekere fasering kan ook helpen en geef dan ook vooral keuzevrijheid. Leg niet te veel op.”

Sybrand Buma CDA: ‘De grote vraag is of het Klimaatakkoord een transitie is die we kunnen maken? Is het haalbaar en betaalbaar?’

Daar kon het debat mee van start. Sybrand Buma van het CDA, Ferd Crone, burgemeester van Leeuwarden, voorzitter van de G40 en PvdA-er, Biense Dijkstra, bouwer uit Friesland en Bas Eickhout, lijsttrekker voor Groen Links in het Europees Parlement. Een deel van hen was erg bang voor de boze burger.

Het panel. Van links naar rechts: Crone, Dijkstra, Eickhout en Buma

Buma: “De grote vraag is of het Klimaatakkoord een transitie is die we kunnen maken? Het moet in Nederland nog gaan rollen, maar voor ons is de belangrijke vraag: is het haalbaar en betaalbaar?”

Crone reageert meteen: “Pas op voor de boze burger. Je moet uitleggen dat je nog best een gasketel mag nemen. Zoek naar schaal voor nieuwe energieneutrale oplossingen en omarm die. Maar oefen niet te veel druk uit, dat werkt averechts. Ik denk dat we met veel aandacht en uitleg straat voor straat moeten aanpakken.”

Crone en Dijkstra

Crone: ‘Pas op voor de boze burger. Je moet uitleggen dat je nog best een gasketel mag nemen’

Dijkstra: “Ik ben blij met het Klimaatakkoord. We moeten met de corporaties beginnen, dat zijn 2,4 miljoen eenheden en dan moet je je vooral richtten op de grondgebonden woningen. Daar werkt het echt goed. Je past de keuken en badkamer aan, isoleert de woning en neemt de energievoorziening mee. Dan zien mensen het voordeel en willen ze echt wel.”

Buma: “De kosten zijn toch vrij hoog. De bouw moet ook niet alleen naar de tafel van de gebouwde omgeving kijken, maar ook naar de andere tafels. Daar liggen ook hogere kosten voor de bouw in het verschiet. Op een gegeven moment mag je met je busje de stad niet meer in, dus moet je een elektrisch busje aanschaffen dat er nu nog helemaal niet is. We moeten Nederland ook een beetje ontzien, want anders werkt dit niet.”

Buma: ‘Overdag wil ik als politicus dat de subsidies zo laag mogelijk zijn, maar ‘s avonds wil ik ze als burger wel hebben’

Buma vertelde over zijn eigen huis, een woning van voor 1930. Hij wilde muurisolatie en liet iemand komen, maar het bleek al snel dat hij helemaal geen spouwmuren heeft. De aannemer zei tegen Buma dat hij er wel een muur omheen kon bouwen. Buma zag dat niet zitten en ging toen voor een groen dak op het schuurtje. Mét subsidie. Buma: “Overdag wil ik als politicus dat de subsidies zo laag mogelijk zijn, maar ‘s avonds wil ik ze als burger wel hebben. Ik kreeg dat dak met subsidie. Er zijn tal van regelingen op dat vlak, maar mensen maken er geen gebruik van.”

[intermezzos:1]

Crone en Dijkstra begrepen vervolgens niet waarom het Rijk zo veel subsidiegeld in groene energieopwekking stopt, maar niet in energiebesparing. Al zou er maar een klein stuk van al die miljardensubsidies in groene energieopwekking naar besparing in en rond het huis gaan, dan zijn er grote stappen te maken. Bas Eickhout van Groen Links was het daar wel mee eens: “We zijn die energiebesparing een beetje uit het oog verloren”.

Biense Dijkstra

Dijkstra: “De energietransitie bestaat voor 80 procent uit sociale uitdagingen en voor 20 procent uit technische vraagstukken. Je moet die mensen bij de hand nemen en veel uitleggen.”

Crone: “Ik heb een huis uit 1910 en dat heeft ook geen spouwmuren. Ik geloof in groen gas. En wil liever 10 cent per kubieke meter meer betalen voor groen gas gedurende de komende tien jaar, dan nu 80.000 euro investeren in het energieneutraal maken van mijn huis. Dat geldt voor meer mensen, denk ik. Niet elk huis heeft een warmtepomp nodig. Vaak is één per wijk ook voldoende.”

Buma: ‘Ik wil wel een gordijn om mijn hele huis’

GroenLinks zit vooral op het verhogen van de CO2-prijs. Dat leidt tot innovatie, zegt Eickhout. Maar Buma voelt daar weinig voor. “Dat moet je Europees aanpakken, want die energievretende bedrijven met veel CO2-uitstoot gaan gewoon naar een ander land en dan zitten wij zonder arbeidsplekken en toch met die CO2-uitstoot.”

Bas Eickhout

Dijkstra: “We moeten het eenvoudig houden. Breng die corporatiewoningen nu naar label B. En dan komt er over een paar jaar opeens een oplossing met warmtenetten en schieten die huizen in een keer naar A++. Je moet vooruit kijken en plannen.”

Crone: “Weet je dat gordijnen ook heel goed zijn voor de isolatie? Hoe dan ook: maak die boze burger blij, want anders lukt dit niet.”

Buma: “Ik wil wel een gordijn om mijn hele huis.”

Dijkstra: “Warmtepompen presteren nog slecht. Je moet mensen daar niet mee lastigvallen. Je moet ze meenemen op een spannende reis waar zij ook het voordeel van zien. Veel bouwers hebben geen oog voor de zachte kant, maar die is wel heel erg belangrijk. Wij krijgen in wijken echt 100 procent deelname door met die mensen te praten en zaken uit te leggen en te luisteren. Als je ze anders benadert dan krijg je dit ook gedaan.”