Lot van Hooijdonk (39) schuwt de confrontatie niet. Google even op haar naam en zie hoe ze zich de woede van burgers of belanghebbenden op de hals haalt. Oude diesel uit de stad? Wat een onzin? Doorgaand verkeer uit de stad? Hoezo?

Soms zit ze tussen twee vuren. Bijvoorbeeld als het gaat over minder grijze (asfalt), vooral groene stadsboulevards. De autofan baalt. De fietsliefhebber kan het niet ver genoeg gaan.

Maar ze gaat onverminderd door. Vol gas richting energieneutraal. Een interview met Lot van Hooijdonk, wethouder mobiliteit en milieu die begin dit jaar werd verkozen tot de beste jongste bestuurder van Nederland.

GroenLinks omgeven door bouwactiviteiten

Bouwactiviteiten Jaarsbeursplein

Vanuit haar kamer op de twintigste etage van het nog altijd vrij nieuwe Stadskantoor kijkt ze richting Amsterdam. Kijkt ze in het diepe naar beneden dan zie je hoe er gewerkt wordt aan de toekomstige contouren van de Binnenstad. “Daar komen nog kantoren. En daar nog wat woningen.”

Een GroenLinkser in het hartje van één grote bouwplaats. De bestuurder van GroenLinks studeerde geschiedenis en is al aardig op weg om zelf ook geschiedenis te schrijven. In de Domstad weten ze verdomd goed wie Van Hooijdonk is. En dat heeft niets te maken met het feit dat ze zeker al haar halve leven in Utrecht woont. Als ze iets doet, dan is er opstand, zo lijkt het van afstand.

Voor Van Hooijdonk zich als wethouder meldde werkte ze als speechschrijver en adviseur bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Ze begon er te werken toen het nog het ministerie van Verkeer en Waterstaat heette. Direct voor de leeuwen.

“Het grappige was dat minister Peijs op handelsmissie ging. Direct werd ik aan het werk gezet: schrijf jij de speech maar. Die ging vervolgens direct haar tas in.”

Speeches schrijven voor Schultz, Eurlings en Huizinga

Schultz maakte ze mee, Tineke Huizinga, en wat te denken van Camiel Eurlings, Koning Asfalt? Op papier zou je zeggen, een politiek, inhoudelijke aardrivaal van iemand die haar hart heeft verpand aan de natuur, maar zelf heeft ze dat nooit zo ervaren. “Ik heb eigenlijk nooit meegemaakt dat ik iets op papier zette waar ik zelf niet achterstond”, reageert ze nuchter. Zij, fan van de democratie.

Ze heeft veel “lol” in haar leven. Want als je er toch bent, dan kun je er beter maar iets van maken. “En ik probeer iets toe te voegen aan de samenleving. Als historicus heb je toch steeds de neiging om met afstand naar dingen te kijken. Deze tijd zal later te boek gaan als de tijd van de groeiende wereldbevolking. Dat betekent nu dat je iets moet doen aan de klimaatverandering, het grondstoffenbeleid en de voedselproductie.”

Lot van Hooijdonk

Je kunt je haast niet voorstellen dat deze vrouw met de dood is bedreigd. Al was het op Facebook, Van Hooijdonk doet geen vlieg kwaad. Of die vlieg vertegenwoordigt de generatie van het oude denken. Maar dan nog. Als GroenLinks nog altijd weinig realisme wordt verweten, dan is zij daarvan niet de aanstichter.

Bloemetjes- en bijtjesfabriek

Praat een tijdje met Van Hooijdonk dan ontdek je namelijk dat er genoeg ruimte is voor nuance. Neem nou de groene asfaltcentrale die Theo Pouw voor ogen heeft op industrieterrein Lage Weide. De wethouder ging met open vizier langs en blikt achteraf terug op een even “open gesprek.”

“Ik snap wel dat het niet zomaar een bloemetjes- en bijtjesfabriek wordt, maar het spreekt me aan dat deze ondernemers zelf ook bewust nadenken over de toepassing van grondstoffen. Ze hebben zelf ook kinderen en vertelden mij dat ze om de aarde geven.”

Over tot de orde van de dag. Kort voor de zomer lanceerde het Utrechtse stadsbestuur een nieuwe warmtevisie. In vogelvlucht staat daarin beschreven hoe de Domstad zo snel mogelijk van het gas af wil. Wijk voor wijk. En als het over nieuwbouw gaat, wil de stad eigenlijk helemaal geen gasaansluiting meer. En er zijn voorzichtige plannen voor een energielandschap in Rijnenburg als bron voor duurzame energie, met windturbines en velden zonnepanelen.

De gemeenteraad moet er nog mee instemmen, maar Van Hooijdonk verwacht, ruim een jaar voor de verkiezingen, niet veel weerstand tegen het “ambitieuze” beleid. “Er is brede steun. Misschien wel tot de laatste zetel aan toe.”

Het liefst wil Van Hooijdonk de stad zelfvoorzienend maken qua energie, maar dat is volgens haar een brug te ver.

“De opgave is al groot genoeg. We staan voor een hele grote schoonmaak. Veel mensen onderschatten wat er allemaal moet gebeuren. In Utrecht willen we in 2030 energieneutraal zijn, dat vraagt om een enorme transitie. Wij alleen al moeten 10.000 gasaansluitingen per jaar opheffen en op zoek naar alternatieven. Kan ultradiepe geothermie onze stad misschien iets opleveren?”

Tal van onzekerheden

De geschiedenis mag dan een open boek zijn. De toekomst laat zich niet voorspellen. Er zijn nog tal van “onzekerheden” die Lot van Hooijdonk met beide benen op de grond houden. “Je zult veel op wijkniveau moeten doen. Maar het is vooralsnog geen invuloefening, van daar komt dat en daar komt dat. Er zijn nog zoveel onvoorspelbare factoren. Op het gebied van regels, technologie en kosten. Dalen de prijzen van warmtepompen echt? Ik vind dat allemaal best spannend. En het gaat echt verdomd lastig worden. In Utrecht willen we in 2030 klimaatneutraal zijn, maar met de kennis van nu is dat technisch niet haalbaar. Nog geen stukje vastgoed voldoet aan die eisen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over mobiliteit en industrie.”

Des te onbegrijpelijker vindt ze het dat minister Kamp het aansluiten van nieuwe woningen op het aardgas niet verbiedt. Ja, hij schrapt de aansluitplicht op gas, en ja hij wil gemeenten ruimte geven om gasloze wijken aan te wijzen, maar daarmee is de kous volgens haar nog lang niet af. Ondanks de onlangs uitgesproken Utrechtse ambitie om alleen nog maar gasvrije nieuwbouw toe te staan.

‘Te’ afhankelijk van goodwill ontwikkelaars

“Dat blijft omslachtig, omdat je dan per wijk, steeds met de ontwikkelende partijen om tafel moet. In het voorstel van Kamp blijft gasloos bouwen een uitzondering op de regels. Hij zet muizenstapjes in plaats van dat hij de sloot overgaat. Ik vind dat een gemiste kans. Nog steeds leggen we landelijk voor 80 miljoen euro nieuwe aardgasleidingen aan, waarvan we nu al weten dat we ze in 2050 niet meer willen gebruiken.”

In de Utrechtse wijk Overvecht worden aluminium gevelelementen gemonteerd voor complex Warande.

Ze benadrukt dat nieuwe woningen in Utrecht bijna allemaal al jaren vrij van gas zijn, mede door de stadsverwarming waarvan Leidsche Rijn ‘profiteert’. “Maar op andere plekken zijn we helaas nog wel van gas afhankelijk. Daar word ik treurig van. Gelukkig komen we er in gesprekken met ontwikkelaars vaak wel uit. Zij zien ook wel een pr-risico als ze niet met onze opvattingen meegaan. Maar we hebben zelf weinig grond dus onze juridische positie is lastig. En ik wil liever niet afhankelijk zijn van de goodwill van ontwikkelaars.”

Hoe groen wordt het kabinet? The devil is in the detail

Van GroenLinks. Van misschien wel het nieuwe zakelijke GroenLinks. Niet zweverig of provocerend, van de inhoud. Wat dat betreft doet ze denken aan partijleider Jesse Klaver. Iets minder charismatisch misschien, wel doortastend. Sterker nog. Misschien was deze andere GroenLinksbelofte wel minister geworden als de onderhandelingen over een nieuw kabinet een paar maanden geleden niet stukliepen op het immigratiebeleid.

Jammer, maar helaas. Van Hooijdonk zegt zelf niet die ambitie gehad te hebben om minister te worden, al lijkt dat misschien voor velen een droompositie. Dat GroenLinks niet in het kabinet zit, is volgens haar niet anders.

“Het is nu vooral afwachten waar het nieuwe kabinet mee komt als het gaat om de groene agenda. Het zou heel erg zijn als die niet op orde is. Iedereen weet dat de klimaatdoelstellingen van Parijs er zijn. Zelfs VNO NCW (werkgeversorganisatie, red) wijst op het belang daarvan.”

In Rijswijk bouwt Ballast Nedam op grote schaal all electric

Voor de bühne? Zo van, ook zonder GroenLinks gaan we groen regeren? We hebben Klaver niet nodig? Van Hooijdonk tovert nog eens een glimlach op haar gezicht.

“Over de weg naar het einddoel is inderdaad discussie. In de ‘hoe’-vraag zit inderdaad het duiveltje.”