Mick Eekhout

Vorige week heeft de TU Delft besloten het Concept House Prototype in Rotterdam te slopen. Het is net alsof Fokker besluit aan de vooravond van de productie van de Fokker 50, 100 en 70 de Fokker Spin te vernietigen, aldus Mick Eekhout, een van de initiatiefnemers van het concept house. Wat is de geschiedenis, wat hebben we van het experimentele Prototype geleerd en waarom had in plaats van sloop tot hergebruik besloten moeten worden? Hoe zinnig is sloop in een tijd van duurzaamheid terwijl er ook een aanbod ligt voor hergebruik en overname van alle verplichtingen? Het afscheid van een tijdperk van zinvol experimenteren in goede dialoog tussen de academische en de bouwindustriële wereld, aldus Eekhout.

Al jarenlang spreekt men in de bouw over innovaties. De meest riskante, met een duidelijk maar schijnbaar onmogelijk of onwaarschijnlijk doel, met veel risico's in tijd en geld, worden 'moonshots' genoemd. Naar de vlucht van de Apollo 11 in 1969 waarbij Neil Armstrong als eerste mens voet op de maan zette. Ook ik heb boven mijn innovaties een aantal moonshots gerealiseerd en overleefd.

Dit is bijna de laatste van mijn in totaal 88 columns voor Cobouw . De serie begon met wetenschappelijke beschouwingen. Daarna mochten de onderwerpen losser en vrijer worden. En actueel, van de wederwaardigheden van Reddekuip en de oprichting van de Bouwcampus tot historisch beschouwend over Brunnelesci en de koepel van Florence, een bijna hedendaags avontuur. Want met de lessen uit het verleden gaan we de toekomst tegemoet.

In 2012 startte woningcorporatie Portaal een zoektocht om nieuwe huurwoningen duurzaam, goedkoper en gebruiksvriendelijker te ontwikkelen. Twee jaar is er gebrainstormd met een groot aantal personen en bedrijven, vari ë rend van ontwerpers, producenten en aannemers tot collega-corporaties.

De Nationale Bouwcampus in Delft is nu geopend, de centrale plaats waar allerlei bouworganisaties zijn gehuisvest, waar mensen en studenten uit de bouw elkaar ontmoeten en waar informatie wordt uitgewisseld. De weg- en waterbouwers namen vanuit een push van het ministerie van Infrastructuur en Milieu/Rijkswaterstaat het voortouw, de bouwers zijn via Bouwend Nederland aangehaakt, evenals andere brancheorganisaties en er zijn ook studenten van verschillende opleidingen gespot.

Over drie weken zal Nederland de voorzitter zijn van de EU. Nederland is een klein land, met meestal een duidelijke stem. Dat zal de komende maanden wel wat minder worden. We moeten immers 28 Europese landen aan boord houden.

D e recente conferentie 'Engineering Smart Cities of the Future' bevatte een amalgaam van voordrachten en voorstellen. 'Smart' duidt in het Engels op de grote beïnvloeding van digitalisering. Als bouwers voelen we ons aangesproken: als er 'smart cities' zijn, dan worden bestaande steden 'dumm cities'. We kunnen dus beter spreken van 'smarter', een beetje slimmer.

In oktober werd gemeld dat de doelen van het Energieakkoord in Nederland bij lange niet worden gehaald. Voor bouwers is belangrijk dat tegen eind 2020 alle woningen ten minste energieneutraal moeten worden uitgevoerd. Er zijn veel experimenten en projecten onderweg voor grondgebonden woningen. Rondom energiezuinige, energieneutrale en energiepositieve gestapelde woningbouw en hoogbouw is het nog heel stil. Vanuit mijn eigen ervaringen als hoogleraar in het Concept House hebben we in Heijplaat, Rotterdam een prototype gerealiseerd van een energiepositief appartement van 85 vierkante meter. Niet op kosten van onderzoek op de TU Delft maar dankzij tien partners en dertig sponsors. De volgende stap is een Concept House Urban Villa te bouwen met vier verdiepingen van elk vier appartementen die energieneutraal of energiepositief kan worden gerealiseerd. Energieneutraal haalt alle energie uit het dak en de warmtelus in de grond. Stapelen tot maximaal vier verdiepingen kan nog net. Maar energiepositief, of nul-op-de-meter (dat wil zeggen energie voor alle apparaten in een appartement wordt zelf geproduceerd, betekent dat alle oost-, zuid- en westgevels vol gehangen moeten worden met PV-cellen. Dat worden dan Urban Villa's met gevels opgebouwd uit donkerblauwe of zwarte PV-cellen. Uit studies weten we hoe het zou kunnen, hoe duur het is en hoe het eruit ziet. Het is even wennen aan het uiterlijk van een zwarte 'Zorro' Villa. Het is dus mogelijk om energiepositieve hoogbouw te maken met donkere PV-gevelpanelen. Het werven van potentiële bewoners, de locatie en de financiering is de volgende ontwikkelingsfase van dit experiment. Hier staan academische en industriële ervaringen achter de concepten en inzichten. Vergeleken met de Tesla-auto ontbreken grootschalige investeringen. Eind 2020 is nog vijf jaar weg en niemand neemt de grote sprong, tenzij gedwongen. Wie springt er vrijwillig? Het wordt investeren in plaats van geld verdienen. Het zoeken is naar bemiddelde bewoners die het een uitdagingvinden om collectief het eerste experiment van energiepositief wonen in hoogbouw aan te gaan.

Begin november publiceren Alexander Rinnooy Kan en Beatrice de Graaf de nieuwe Nationale WetenschapAgenda (NWA). Tot nu toe profiteerden bouwonderzoekers weinig van de nationale onderzoeksbudgetten.

Op 5 september werd de nieuwe entreehal van het Van Gogh museum in Amsterdam geopend.