Mos Grondwatertechniek beheerst deze techniek al decennialang. Van Zijl doet bovendien een beroep op gemeenten om retourbemalingsvelden aan te wijzen. “We moeten voorkomen dat bouw- en infraprojecten vastlopen.’’

Vooropgesteld: de intenties van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) zijn goed, zegt Van Zijl. In 2000 hebben de landen uit de Europese Unie deze richtlijn over de kwaliteit van het oppervlaktewater en grondwater vastgesteld: al het water moet in 2027 een goed leefgebied vormen voor de planten en dieren die er thuishoren. Ook moet volgens de Unie van Waterschappen ‘redelijk eenvoudig drinkwater van te maken zijn’.

Concentraties van grondwater

Voor een aantal hardnekkige stoffen zoals stikstof en fosfaat en enkele zware metalen zijn de concentraties in het grondwater nog te hoog. Grondwater met (een van) deze stoffen mag niet op een andere plek terecht komen, tenzij het water voldoende gezuiverd is. Van Zijl: “De kwaliteit is op dit moment niet goed genoeg. De nieuwe Europese regelgeving zorgt ervoor dat de kwaliteit van het Nederlandse water gewaarborgd is voor de toekomstige generaties. Daar kan echt niemand op tegen zijn, toch?’’

Grondwater onttrekken

Daarom mag je als bouwer vanaf 2027 niet meer zomaar grondwater onttrekken uit een bouwput en dat in een nabijgelegen sloot, singel of gracht lozen. De branche vreest dat de KRW bouw- en infraprojecten belemmert, omdat mogelijk minder snel bouwvergunningen worden afgegeven.

Van Zijl: “De KRW is qua type wetgeving wat dat betreft vergelijkbaar met de Stikstofwet. De richtlijn moet voorkomen dat er vervuild grondwater op de oppervlaktewateren wordt geloosd. Bij retourbemaling speelt dat probleem niet, omdat het water in precies dezelfde diepe zandlaag terechtkomt als waaruit het onttrokken is.’’ Met andere woorden: met de methode van Mos Grondwatertechniek komt in principe geen druppel grondwater direct in contact met oppervlaktewater.

Olympisch zwembad

Retourbemaling is een gesloten systeem dat boven de grond niet zichtbaar is, vult Marcel Jeurink aan. Hij is werkzaam als adviseur/projectleider geohydrologie bij Mos Grondwatertechniek. “Het gaat om enorme hoeveelheden water, soms wel 200 kubieke meter per uur. Na een halve dag bemalen kun je genoeg water pompen om een Olympisch zwembad van vijftig meter vullen. Het water blijft echter volledig in een leidingstelsel. Om een bouwput droog te houden, moet je volcontinue blijven pompen, tot het project af is.

Ons land heeft nu eenmaal hoge grondwaterstanden, dat merken we goed bij projecten in Rotterdam.’’ Als goed voorbeeld van een groot (intussen afgerond) retourbemalingsproject noemt Jeurink Hart van Zuid in Rotterdam. Mos Grondwatertechniek zorgde ervoor dat de bouwput droog bleef. “Het water ging van de bouwkuip naar het Zuiderpark, waar het rechtstreeks terug de grond in ging.’’

Centrale retourlocaties

Met een techniek als retourbemaling wordt de lokale waterkwaliteit geborgd, zodat vergunningstrajecten geen vertraging hoeven op te lopen. Van Zijl: “Het is echter wel belangrijk dat gemeenten gaan voorsorteren op de KRW. Hoe? Mijn pleidooi zou zijn dat in gemeenten waar veel gebouwd wordt, plekken met centrale retourlocaties worden aangewezen. In een park bijvoorbeeld. Alle aannemers die in een gemeente aan het werk zijn, zouden dat centrale retourveld kunnen gebruiken.’’

Van Deltawerken tot Noordzuidlijn

Van de bouw van fietsparkeergarages, metrolijnen, verbindingstunnels en woontorens met kelder tot de aanleg van kademuren, leidingen en rioleringen: om droog te kunnen werken, is het noodzakelijk om te bemalen. Mos Grondtechniek is bij een groot aantal aansprekende (retourbemalings) projecten betrokken geweest: de Deltawerken in Zeeland, De Noorzuidlijn bij Amsterdam Centraal, de Coentunnel in Amsterdam, de fietsparkeerkelder onder Utrecht Centraal (de grootste ter wereld).

Ook was het bedrijf betrokken bij de aanleg van kademuren op Rotterdam Maasvlakte 1 en 2 en Wilhelminahaven in Eemshaven. Het is slechts een greep uit vele spraakmakende projecten. Op dit moment is het bedrijf betrokken bij de bemaling van The Post in Rotterdam, een toren met grote kelder.

Ketheltunnel A4

Mos Grondwatertechniek wordt vooral ingezet bij projecten met een tijdelijk karakter, maar doet ook permanente onttrekkingen. Zoals bij de Ketheltunnel, een landtunnel die onderdeel is van de A4 tussen Delft en Schiedam: het grondwater wordt aan de binnenzijde van de tunnel onttrokken en aan de buitenzijde weer teruggebracht. Jeurink: “De installaties zijn eigendom van de opdrachtgever, maar wij hebben alles geplaatst, doen het onderhoud en doen de monitoring.’’

Complexe projecten

Waar Mos Grondwatertechniek goed in is? Bemaling bij grote, complexe projecten en binnenstedelijke bouwprojecten, aldus Van Zijl. “Projecten met complexe ondergrond of complexe regelgeving zijn dan ook goed aan ons besteed. We zijn al meer dan honderd jaar specialist op het gebied van grondwatertechniek. Retourbemaling doen we zo’n zestig jaar, dat is echt een specialisme, in inclusief het monitoren van het onttrokken grondwater.’’

Steeds drukker onder maaiveld

Het monitoren van grondwater voor, tijdens en na bemaling is steeds belangrijker geworden, zegt Marcel Jeurink. “Zeker in binnenstedelijke gebieden. Je hebt rekening te houden met de omgeving en mag geen risico’s nemen. Bovendien is het steeds drukker geworden onder het maaiveld.’’

In het verleden werd er nog handmatig gemonitord: voordat werd gestart met het bemalen van een bouwput, werden handmatig pompproeven uitgevoerd. Met een peilbuis kon iemand zien hoever het grondwater was gezakt, en hoeveel het peil verder moest zakken om te kunnen bouwen. Op basis van deze methode werden tot de eeuwwisseling bemalingen uitgevoerd. Jeurink: “Dat gaat dus vooral om kwantitatieve waarden. Met de nieuwe richtlijn komt er een extra dimensie bij, want bij reguliere bronbemaling moet ook naar de kwaliteit van het onttrokken grondwater worden gekeken.’’

Online systeem met niveautransmitters

Monitoring is niet alleen vereist bij bouwwerkzaamheden in een gebied, maar is ook essentieel wanneer er onvoldoende informatie beschikbaar is over de grondwaterstand. Mos gebruikt een monitoringsysteem waarbij peilbuizen zijn voorzien van zogenaamde niveautransmitters die zijn verbonden met een online monitoringsysteem. Daardoor kan het grondwater 24/7 in de gaten kan worden gehouden. Dit biedt volgens Van Zijl inzicht in metingen die afwijken, ook kunnen er alarmmeldingen worden verzonden als de vooraf ingestelde niveaus worden overschreden.

“Nederland staat bekend om de strijd tegen water. Ook onder maaiveld: we hebben in ons land te maken met hoge grondwaterstanden. En het is belangrijk dat de kwaliteit van dat water gewaarborgd is voor toekomstige generaties. Het is goed dat de nieuwe richtlijn er is: door op tijd voor te sorteren kunnen we voorkomen dat bouw- en infraprojecten vertraging oplopen.’’

Dit artikel is gesponsord door Mos Grondwatertechniek.