Stelt u zich voor, u heeft een huis gekocht. Een splinternieuw huis welteverstaan, want het is dit jaar gebouwd en opgeleverd. Het ziet er prachtig uit, maar toch… er knaagt iets. Want niet alleen dat uiterlijk was belangrijk, ook de duurzaamheid. Preciezer gezegd: u had betaald voor een waarde van 0,2 op de meter, maar in de praktijk ziet u die waarde oplopen naar 0,4.
Een realistisch scenario? Ja, zegt kwartiermaker Wkb Esther van Kooten Niekerk – maar dan alleen in de huidige situatie. “Nu is het toezicht op het bouwproces nog in handen van de gemeente. En die gemeente controleert alleen of er is voldaan aan het Bouwbesluit. Ja, dat Bouwbesluit kijkt ook naar duurzaamheid – maar alleen in het ontwerp. Of de vereiste duurzaamheid tijdens het bouwproces daadwerkelijk wordt gerealiseerd, dat blijft onder de radar.”
Maar dat gaat veranderen. Want vanaf 1 januari 2021 geldt de nieuwe Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). “Dan is het toezicht in handen van een private kwaliteitsborger”, zegt Van Kooten Niekerk. “Die kijkt niet alleen naar het Bouwbesluit, maar ook of datgene wat er in het contract staat, inderdaad wordt verwezenlijkt. Een goede zaak, want als de aannemer van dat ontwerp afwijkt, kan dat al tijdens het bouwproces worden gecorrigeerd.”
'De overheid heeft niet langer een dubbele pet op'
Het is duidelijk: Van Kooten Niekerk vindt de wet een verbetering. Allereerst om een principiële reden. “Niet langer heeft de overheid een dubbele pet op, niet langer speelt én de rol van controleur én die van handhaver. En dat vind ik logisch. Stel dat een fabrikant een nieuw type auto op de markt brengt, en stel dat vervolgens blijkt dat die auto heel onveilig blijkt. Dan is de overheid toch niet verantwoordelijk? Daarom gaat deze wet uit van het credo: privaat wat kan, publiek wat moet. En wat publiek moet? Alleen de handhaving.”
Een principieel punt dus. Maar u zag het al in het voorbeeld van uw huis: de wet biedt ook praktische voordelen. Allereerst verstevigt hij de volgens Van Kooten Niekerk de positie van de consument. “Er is iets dat me altijd heeft verbaasd. Als jij een stofzuiger koopt bij de Action, krijg je daar een dikke gebruiksaanwijzing bij. Maar als jij een woning laat bouwen, is die documentatie uiterst gebrekkig. Daarom voorziet de nieuwe wet in het zogenoemde consumentendossier. Daarin vindt die consument allerlei tekeningen – en let op: dat zijn niet langer tekeningen van de vergunde situatie, maar van de situatie zoals die is gerealiseerd. Stel, twee jaar na oplevering krijg jij problemen met je CV-ketel. Dan kun jij in dat dossier onmiddellijk nalezen wat voor ketel het is, en hoe de reparateur toegang kan krijgen.”
'Een private partij kan zich meer specialiseren'
Bovendien verbetert de nieuwe wet ook de toezicht op het bouwproces. Al wil Van Kooten Niekerk absoluut niet suggereren dat dit toezicht nu te wensen overlaat. “Nee, gemeenten doen hun werk uitstekend. Maar toch, private partijen beschikken over een groot voordeel. Hoe vaak heeft een kleine gemeente te maken met de controle van nieuwe gebouwen? Waarschijnlijk niet zo vaak. Maar een private partij kan zich veel meer specialiseren; die doet de hele dag niks anders. Het is net als in de zorg: jij wilt een medische behandeling ook liever laten uitvoeren door een ziekenhuis met precies die specialisatie.”
Maar dat betekent natuurlijk niet dat de rol van de overheid is uitgespeeld. “Stel dat er tijdens het bouwproces discussie ontstaat”, zegt Van Kooten Niekerk. “De kwaliteitsborger heeft geconstateerd dat de bodem niet stevig genoeg is en dat er dus andere materialen moeten worden gebruikt voor de fundering. Maar de aannemer wil daar niks van horen, en hij wil ook niet kiezen voor een andere oplossing, zoals langere heipalen. Dan is de overheid alsnog aan zet, want de kwaliteitsborger zal de zaak dan voorleggen aan de gemeente.
Onafhankelijk
Privaat in plaats van publiek dus – maar Van Kooten Niekerk wil een potentieel punt van zorg gelijk wegnemen. “Mensen vragen zich soms af: is zo’n kwaliteitsborger wel onafhankelijk? Logisch, want juist marktpartijen zijn gevoelig voor financiële prikkels. En daar is de consument niet bij gebaat en de overheid ook niet. Daarom mogen die kwaliteitsborgers geen enkel lijntje hebben met de bouwer. Totale onafhankelijkheid dus.”
Congres 25 november
Wilt u weten wat de nieuwe wet voor u betekent? Esther Van Kooten Niekerk is een van de sprekers op het congres Kwaliteitsborging, van wetgeving naar Implementatie op 25 november in Almere. Meer informatie.
