“Je vraagt je af hoe het mogelijk is dat er in de bouw niet veel vaker ernstige ongelukken gebeuren”, zegt De Roos. “Als je ziet hoeveel illegalen er in de bouw werken, mensen die vaak geen enkele vakkennis hebben en bovendien onze taal niet beheersen, dan is het een wonder dat het niet met de regelmaat van de klok misgaat. Daar komt nog bij dat ze veelal ook elkaars taal niet spreken. Dan is er dus een Babylonische spraakverwarring. Het laat zich raden dat die situatie de veiligheid niet bevordert.”

Uit hoofde van zijn werk bij Ydo organisatieadviseurs wordt De Roos regelmatig geconfronteerd met zaken die niet door de beugel kunnen. “Opdrachtgevers laten zich helaas regelmatig verleiden tot het inschakelen van min of meer malafide bedrijven of staan oogluikend toe dat hun onderaannemers dit doen.”

Zijn bevindingen worden bevestigd door gegevens van de Arbeidsinspectie. Zoals Cobouw in januari meldde, wordt op bijna de helft van de bouwplaatsen gewerkt met illegale werknemers. Onlangs maakte het bureau Research voor Beleid bekend dat het gebruik van illegale arbeid in de bouw de afgelopen vijf jaar is verdubbeld.

Volgens De Roos is die toename te wijten aan de economische omstandigheden. “Aannemers worden onder druk gezet om zo goedkoop mogelijk te werken. Tegelijkertijd zie ik dat er (onder)aannemers en uitzendbureaus bereid zijn onder een normale kostprijs te werken. Opdrachtgevers die op korte termijn een voordeeltje denken te behalen, versterken dit effect. Malafide (onder)aannemers en uitzendbureaus worden door dit gedrag van de opdrachtgevers beloond.”

Sleutelpositie

Opdrachtgevers zitten daarom in een sleutelpositie. Zij moeten maatregelen nemen om zulke praktijken terug te dringen. “Ze zullen moeten waarborgen dat alle ketenpartners bonafide zijn door zowel intern als extern strengere eisen te stellen. Niet alleen omdat dat ook op langere termijn in het voordeel is van de opdrachtgevers, maar ook om op korte termijn grote risico�s te vermijden op nodeloos lange stops na een ongeval.”

Daarnaast pleit hij er voor dat aan het vakmanschap van uitzendkrachten meer eisen worden gesteld en dat er strenger dan nu het geval is op wordt toegezien dat er met die kwaliteitseisen niet de hand wordt gelicht. “Je kunt dat bijvoorbeeld doen door een persoonscertificatie te eisen van individuele medewerkers en toezichthoudende leidinggevenden.”

Onderaannemers en uitzendbureaus die aan zulke eisen niet kunnen of willen voldoen, mogen van De Roos aan de kant worden gezet.

Hij pleit voor een strenger overheidstoezicht op de naleving van wet- en regelgeving. Maar vooral ook voor de bonafide onderaannemers en de uitzendbureaus is een taak weggelegd. “Zij zullen hun rug recht moeten houden in onderhandelingen met hun opdrachtgevers en niet mogen zwichten voor onterechte druk op de prijzen. Zij zullen er ook niet voor moeten terugdeinzen gesignaleerde misstanden te melden bij controlerende instanties als de Arbeidsinspectie.”

Werknemers adviseert hij zich niet te laten verleiden tot even snel geld verdienen. “Laten ze zich vooral realiseren dat de grootste risico�s bij hun liggen, namelijk lichamelijk letsel en het ontbreken van enige vorm van verzekering of geen uitkering bij een ongeval.”

Over de vraag of zijn opmerkingen hem in dank worden afgenomen, maakt De Roos zich geen zorgen. “Ik hoop de discussie in gang te zetten over de rek die er op dit moment zit tussen veilig en verantwoord werken en de prijs die hiervoor wordt betaald.”