Algemene aanbevelingen Onderzoeksraad

De Onderzoeksraad komt tot drie algemene aanbevelingen:

1. Minder vrijblijvende Governance Code Veiligheid in de Bouw
De Onderzoeksraad ziet de deelnemers aan de Governance Code Veiligheid in de
Bouw als ambassadeurs in de transformatie naar een lerende en veilige bouwsector.
Door het gezamenlijk opstellen van principes die daaraan bijdragen, en deze blijvend
te agenderen en uit te dragen, wordt ingezet op de noodzakelijke versteviging op
veiligheid.

2. Het borgen van veiligheid
De Onderzoeksraad is van oordeel dat veiligheid gebaat is bij een heldere
verantwoordelijkheidsverdeling en coördinatie. Dit ziet hij als een gezamenlijke
verantwoordelijkheid van opdrachtgevers en opdrachtnemers.

3. Het organiseren van professionele tegenspraak
Bij het introduceren van nieuwe toepassingen of nieuwe producten verwacht de Raad
van constructeurs geen automatisme, maar een gedegen aanwenden van de leer van
mechanica en de daarbij behorende schematiseringen. Ook verwacht de Raad dat
constructeurs onderling, los van de formele taak- en verantwoordelijkheidsverdeling
op een project, zich als professional gedragen, ‘niet pluis’-gevoelens durven te
adresseren en kritisch durven te reflecteren op het eigen handelen.

Concrete aanbevelingen aan organisaties en instanties

De Onderzoeksraad komt ook tot meer concrete aanbevelingen gericht aan concrete organisaties in de sector. Namelijk:

1. Aan de kerngroep Governance Code Veiligheid in de Bouw
Werk gezamenlijk aan het opstellen van principes die veiligheid (constructieve
veiligheid, omgevingsveiligheid en arbeidsveiligheid) in de bouw bevorderen, en
werk deze principes uit in de Governance Code Veiligheid in de bouw. Zorg ervoor
dat deze principes door opdrachtgevers en door opdrachtnemers op
ondernemingsniveau en op projectniveau gedragen en uitgedragen worden. Denk
aan het uitwerken van ten minste de volgende principes:
• de borging van alle vormen van veiligheid binnen bouwprojecten;
• het belang van het organiseren van professionele tegenspraak;
• de principes van systemische risicobeheersing;
• het maken van de overstap van een schuldcultuur naar een leercultuur;
• de verankering van veiligheid in aanbestedingsprocedures.
En laat deelnemers nadrukkelijk verantwoording afleggen over de naleving ervan.

2. Aan het Opdrachtgeversforum in de bouw en Bouwend Nederland
a. Bewerkstellig dat uw leden, ongeacht de gekozen bouworganisatievorm, zorg
dragen voor:
• heldere afspraken over welke partij, opdrachtgever of opdrachtnemer de
verantwoordelijkheid voor het definitief ontwerp draagt en houdt gedurende
het hele bouwproces;
• een zorgvuldige demarcatie van taken en verantwoordelijkheden van de bij
het project betrokken (deel)constructeurs; en
• heldere afspraken over wie van deze constructeurs de constructieve
samenhang bewaakt.
Onderzoek hoe dit verplicht kan worden gesteld, en laat zien hoe u omgaat met
leden die zich hier niet aan conformeren.
b. Steun de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bij het helder en
coherent regelen van risicoverantwoordelijkheid en samenwerkingsverplichtingen
in de algemene voorwaarden.*

3. Aan de Vereniging Nederlandse Constructeurs
Communiceer actief over de lessen uit dit onderzoek en over hoe constructeurs als
professionals geacht worden te handelen in het voorkómen van een instorting als
deze, en verken de mogelijkheden tot het opstellen van een gedragscode.

Eerdere adviezen OVV aan bouw in vogelvlucht

Het is niet voor het eerst dat de Onderzoeksraad zich buigt over bouwongevallen. In de afgelopen jaren liet zij zich al zeker vijf keer kritisch uit over het veiligheidsbesef in de sector.

Vallende gevelplaten 2005
De eerste confrontatie van de bouw met de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) is in 2005 een feit. Aanleiding: vallende gevelplaten. De OVV adviseert de minister één iemand aan te wijzen die bij elk bouwproject (van ontwerp tot uitvoering) verantwoordelijk is voor de constructieve veiligheid van het gehele bouwwerk.” Dat advies is tot op de dag van vandaag nooit breed omarmd. In 2006 adviseert de OVV de bouw ook een registratiesysteem op te tuigen voor voorvallen waarbij de constructieve veiligheid in het geding is. Dat komt er, maar bestaat inmiddels niet meer.

B-Tower 2010
Een vloer stort in tijdens de bouw van de B-Tower in Rotterdam. “Breng de zwakke plekken in het bouwproces in kaart”, krijgt J.P. van Eesteren mee en “los die op.” Bouwend Nederland krijgt het advies om “integrale verantwoordelijkheidsverdeling” in de keten beter invulling te geven. “Neem hierbij verbeter-voorstellen uit eerdere onderzoeken naar constructieve veiligheid ter harte.”

Grolsch Veste 2011
Na het ongeval tijdens de bouw van het nieuwe voetbalstadion van FC Twente krijgen bouwers wederom de aanbeveling om zwakke plekken in het bouwproces op te sporen en te tackelen. Bouwend Nederland krijgt dat advies ook voor de sector. Dura Vermeer laat in een reactie weten dat de bouw een platform mist waar ervaringen met elkaar besproken worden. “Daardoor is het lerend vermogen van de bouw te beperkt.” Dat platform bestaat inmiddels.

Alphen aan den Rijn 2015
Een kraanongeval in Alphen aan den Rijn. Alsof de bouw niets geleerd heeft van eerdere aanbevelingen. Weer krijgt de minister mee één partij aan te wijzen die verantwoordelijk is voor een systematisch proces van risicobeheersing voor het gehele bouwproces en de omgevingsveiligheid. Hoofdaannemer Mourik dient de regierol te versterken. “Risico’s van het gehele bouwproces moeten beter beheerst worden.”

Rijnstraat 2016
Borg de veiligheid van de omgeving. Dat is de belangrijkste les van het dodelijke ongeval in Den Haag bij het oude VROM-gebouw. De minister voor Wonen kreeg dat advies een jaar eerder ook al na ‘Alphen aan den Rijn’. Hoofdaannemer BAM krijgt het advies om te zorgen voor concrete afspraken over veilig werken.