De vonk over laten slaan, dat is wat Jasper Sluis en Cassandra Vugts van de Spark Makers Zone willen bereiken. Een vonk tussen ambacht en industrialisatie, tussen vakman en robot, tussen bouw en innovatie. Tot er uiteindelijk een niet te blussen vuurzee van vernieuwing ontstaat.

[intermezzos:1]

Dat de bouw een smart industry wordt, waarin andere skills worden gevraagd, is voor de twee geen vraag meer. Of die noodzaak bij iedereen gevoeld wordt vragen zij zich af. “Juist in deze tijd zijn investeringen in de wendbaarheid van de beroepsbevolking nodig, zodat het tekort aan mensen met de juiste technologische kennis verkleint. We kunnen niet zeggen dat bouwers die niet innoveren over tien jaar verdwenen zijn. Maar het tegendeel ook niet.” Sluis, misschien wel de Freek Vonk van de bouw en dé uitvinder van de twee, knikt. “Zelfs Google wil nu huizen gaan bouwen.”

Legolisering

Hoorden we dat niet vaker? Hoelang wordt er al niet gesproken en gezwegen over de legolisering van de bouw en IKEA-achtige revoluties? Is dit doe-en-leer-paradijs in hartje Den Bosch de route naar een sector die wel ijverig aan de slag gaat met innovatie? De twee hopen het, maar durven het niet hardop te zeggen. Sluis: “Wij buigen ons nu over de vraag wat we willen zijn. Zijn wij dé plek voor bouwinnovatie wereldwijd of zijn we dé opleider van Nederland? Of zijn we toch een inspiratieplek, dat kan natuurlijk ook.”

Een snijmachine en een voorbeeld van wat je ermee kunt. ‘Met een beetje fantasie maak je hier een toiletunit van’ Foto: Thomas van Belzen

Tussen wensen, realiteitszin en dromen. Sluis droomt ervan dat bouwbedrijven zich hier drie maanden lang opsluiten om volle bak in te zetten op innovatie. “Dat lijkt me supergaaf.”

Van campus naar makerszone

De Spark Makers Zone is een vervolg op de Sparkcampus, die tot voor kort was gehuisvest op het terrein van Heijmans. De bouwer uit Rosmalen was ook een van de oprichters. Dat had zo zijn voordelen, maar ook nadelen. Want andere bouwers dachten dat het innovatie- en doeplatform van Heijmans was. En zomaar gekke ideeën en concepten delen met de ‘grote concurrent’ doe je natuurlijk niet.

Het tweetal staat er niet alleen voor. Zo gelooft de provincie Noord-Brabant heilig in deze plek, maar ook het onderwijs, bouwers en corporaties zoals BrabantWonen weten de Spark Makers Zone te vinden. “Het lectoraat biobased zit hier bijvoorbeeld ook. En we gaan samen werken met het Robotica-lab in Breda. We willen juist verbinding maken met andere vakgebieden”, vertelt Vugts, naar eigen zeggen ‘een omdenker’.

Ze haast zich te zeggen dat dit nadrukkelijk geen netwerkclub is. “Er zijn al zoveel praatclubjes. Na Stroomversnelling-bijeenkomst 101 ben ik er wel klaar mee. Wij willen de slag maken van denken naar doen en zijn daar volledig op ingericht.”

Geprinte olifanten

Sluis en Vugts geven een rondleiding langs futuristische, zelf gefabriceerde klokken, geprinte olifanten en robotten, die verbazing wekken bij menig bezoeker. Ze vertellen vol overgave over de biobased-voetgangersbrug en de energieopwekkende design-gevel Solarix, die er mede door Spark kwamen, en het Wikihouse dat nu in Minitopia in Den Bosch staat, een bewoonde gemeenschapstuin met duurzame en modulaire woonvormen.

‘Denk in crossovers’ Foto: Thomas van Belzen

“En dit is gewoon 1000 vierkante meter open innovation space”, zegt Sluis vol enthousiasme. “Met de nieuwste technologie, domotica en 3D-printers. Het leent zich ook uitstekend om in crossovers te denken en kennis en technieken te gebruiken die in de meeste andere sectoren al veel worden toegepast.”

Met field scans en rondleidingen proberen ze bruggen te slaan tussen de oude en de nieuwe bouw. En waarom niet leren van de natuur? Sluis toont een uitvergroot exemplaar van een gekkopootje. “Een gekko weegt vier kilo, maar ondanks zijn vier kleine pootjes kan hij toch aan het plafond hangen. Wij zijn aan het bestuderen hoe.”

Robot van 100.000 euro

In de hal ernaast staat het allerduurste apparaat. Een robot van 100.000 euro van ongeveer 6 meter hoog. “Geef deze een andere kop en hij kan alles; monteren, demonteren, printen. De autoindustrie maakt hier al volop gebruik van en ik durf te stellen dat dit apparaat tachtig procent van de bouwtoekomst vertegenwoordigt. Een mkb-bedrijf kan hiermee kennis opdoen, zonder er zelf een ton in te hoeven investeren.”

Bouwen met schimmel: Foto: Thomas van Belzen

Vugts roemt partijen zoals Sustainable Homes en vult aan dat steeds meer bouwbedrijven woningen overwegen te bouwen in de fabriek. “Vorm Bouw, TBI, Dura Vermeer. En het is allemaal gebaseerd op het Amerikaanse Katerra (Amerikaans technologie-gedreven offsite bouwbedrijf, red).”

Complexe samenhang

Maar die ene vraag blijft. Waarom blijft dat onontgonnen pad naar vernieuwing zolang onontgonnen? Vugts ziet een complexe samenhang van factoren. “Grote bouwers hebben zelf amper mensen in dienst en zijn voor innovaties grotendeels afhankelijk van hun toeleveranciers. Mkb-bedrijven hebben het te druk en de koper van een nieuwbouwwoning heeft anders dan bij een auto nauwelijks invloed op zijn aankoop.”

Sluis denkt vooral in kansen en dus ook bij de machine die elk uur duizend stickers kan snijden. Hij showt een ozb-plaat en maakt er grote puzzelstukjes van. “Met een beetje fantasie heb je een vloer, een wand of zelfs een wc-unit die je eenvoudig in en uit elkaar kunt halen.”

Demontabel bouwen

Dat is een stokpaardje van de twee: demontabel bouwen, het liefst met materialen uit de natuur, zoals hout of schimmel. “De houten mal vullen we met restafval, zoals zaagsel, stro, hooi of planten. Dat vermengen we met schimmel, zoals een grijze oesterzwam. Daar maken we dan isolatie van.”

Enkele creaties. Foto: Thomas van Belzen

Nieuwe projecten staan alweer op stapel. Zo wordt er nagedacht over een biobased circulaire woning en een circulaire gevel die zijn gestoeld op datzelfde gedachtegoed. Sluis schafte ook vloeren en wanden aan waarmee ze in de congreshallen binnen een paar uur levensgrote stands kunnen opbouwen. Nog een kruisbestuiving: leer van de standbouwer. “Ik zeg, maak domme muren, de waarde zit in het plafond en de vloeren.”

Technology heaven

En zo kun je nog uren verdwalen in de Spark Makers Zone. Er staat een 3D-metaalprinter, waarvan Defensie in Amerika er onlangs ook vierhonderd kocht en een watersnijder. “Dit is een speeltuin”, besluit Sluis. “Met allemaal digitale dingen”, zegt Vugts. “Technology heaven noemde iemand het ook al eens. En als Gaudí nu geleefd had, was dit zijn Walhalla.”

Een ding moge duidelijk zijn. De vonken spatten ervan af. Het wachten is op de grote vlam.

Meer verhalen over innovatie